GAZETA Nr 21 Prill 2009
5 vjet gazeta LAZERATI
Më 20 shkurt të vitit 2004 nëpër duart e lazaratasve dhe kioskat e gazetashitësve të gjirokastrës së bashku me gazetat e tjera kombetare dhe lokale filloi rrugën e saj gazeta LAZERATI botim periodik i shoqatës atdhetare kulturore Lazerati që ishte krijuar disa muaj më parë.Kjo ishte një ngjarje shumë e rëndësishme për komunitetin e lazaratit . Ata përherë të parë në historinë e tyre shekullore do te kishin gazetën e tyre, ku do te mësonin historinë dhe kulturën e fshatit të tyre, si dhe do shprehnin opinionin e tyre për ngjarje të rëndësishme të historis së tyre .Pati edhe skeptike që menduan se kjo gazetë ashtu si mjaft të tjera në vendin tonë do të binte nën ndikimin e grupimeve të ndryshme politike për tu përdorur në interes të tyre.Kryesia e shoqatës duke patur parasysh këto ndikime, që në numrat e parë të saj përpiloje dhe shpalli në faqet e saj kodin e gazetes i cili i shërbente qëllimit që i kishte vënë vehtes shoqata.Sot pas 5 vjetesh shikojmë me kënaqësi që gazeta e shoqatës sonë i realizojë dhe vazhdon ti realizojë qëllimet që i kishte vënë vehtes. Në faqet saj kanë zënë vend ngjarje të historisë së fshatit tonë ,zakone e vlera të kulturës sonë ,inndivide që kanë kontribuar për fshatin dhe për kombin .Stafi botues i gazetës në bashkëpunim me kryesinë e shoqatës dhe intelektualët e fshatit ja ka aritur të mbajë qëndrim të ekuilibruar të gazetës duke mos lejuar të cënohet askush, por në faqet e saj të zënë vend vlerat më të mira të këtij komuniteti .Në faqet e gazetës sonë kanë gjetur vend edhe mendimet e miqëve dhe dashamirësve të fshatit tonë për individë dhe ngjarje që lidhen me lazaratin .Shumë gjëra janë evidentuar në kete gazetë në keto 5 vjet ,janë me qindra faqe ,por ne jemi të ndërgjegjshëm se ka akoma shumë për të bërë.Lazarati nuk është vetëm i madh si numur popullsie (ndoshta fshati më i madh në Shqiperi ) por ai ka një histori e kulturë shumë të gjerë ,një jetë socale shumë dimensionale që meriton të evidentohet në faqet e kësaj gazete .Është detyrë e bijve ,intelektualeve e sidomos të rinjve të fshatit që ti zbulojnë keto vlera dhe ti fiksojnë ato në faqet e kësaj gazete për sot dhe për të ardhmen.Duke falnderuar gjithë bashkepuntorët dhe kontribuesit e kësaj gazete ,le ti urojmë suksese edhe më të mëdha në 5 vjetorin e saj, gazetës sonë të dashur Lazerati.
Islam Buci
REPUBLIKA E SHQIPWRISW
BASHKIA KAMWZ
Nr.685..prot Kamwz mw 11-08—03-2009
I nderuar Z Dashnor Aliko kryetar i komunws Lazarat.

Nw emwr tw Bashkisw Kamwz ,dwshiroj t’ju pwrshwndes dhe uroj suksese nw punwn tuaj fisnike.
Letra qw po ju dwrgoj ka tw bwjw me njw ngjarie tw rwndwsishme nw jetwn e komunitetit tw qytetit tw Kamzws ,dhe mendoj se kontribuon edhe mw shumw nw mardhwniet e bashkwpunimit midis institucioneve tona.
Kamza ,njw qytet i rikrijuar kryesisht pas viteve 90tw, me sipwrfaqee 21.7 km2 e popullsi 90.000 banorw ,rrjedhojw e migrimit tw popullsisw sw ardhur nga i gjith vendi.
Bashkia jonw ,ka njw pozicion tw rwndwsishwm gjeografik nw kryqwzimin e rrugwve tw rwndwsishme qw lidhin veriun e Jugun e Shqipwrisw me Tiranwn ,nw trekwndwshin Tiran-Rinas-Durrws . Si rezultat i kwsaj jo vetwm wshtw populluar me njw shpejtwsi marramwndwse ,por janw kryer edhe investime tw gjithanshme ,ndwrtime private e publike , rrugw tw reja ,objekte social-kulturore ,stadiumi i qytetit ,etj,pra wshtw transformuar e gjithw infrastruktura e qytetit, gjw qw e kanw ndryshuar rrwnjwsisht Kamzwn.
Nw ritmet e zhvillimeve bashkwkohore e vendosjes sw kontureve tw njw qyteti modern ,sw shpejti hapet Qendra e Pritjes ,Informacionit e Shwrbimeve (one stop shop),i pari nw llojin e tij ,hartuam e zbatuam projektin e adresave dhe kodifikimin e banesave e tw gjitha objekteve nw teritorin e Bashkisw sonw .
Nw kwtw logjikw me vendim tw Kwshillit Bashkiak tw Kamzws ,njera nga rrugwt e qytetit tonw ka marrw emrin e komunws tuaj : Rruga Lazarat ,si shenjw e miqwsisw dhe respektit ndaj zonave e krahinave tw vendit tonw.
Nw fund dwshiroj qw sipas traditws shqiptare tw uroj : “E gwzofshi dhe qoftw pwr jetw emwr i merituar.
Xhelal Mziu
KRYETAR




PWRGJIGJE FALENDERIMI . Lazarat ,mw 26-03-2009
Drejtuar :
Z . Xhelal Mziu
Kryetar i Bashkisw Kamwz

I nderuar Z.Xhelal Mziu !
Nw emwr tw Komunws tonw ,tw Kwshillit tw Komunws si dhe nw emwr tw banorwve tw Lazaratit ,dwshiroj t’ju falenderoj pwrzemwsisht pwr nderin dhe vlerwsimin e madh qw na bwtw duke i dhwnw emrin “Lazarat “ njw rruge tw qytetit tuaj.
Qw tw jem i sinqert,i nderuar Kryetar ,kam ngelur i befasuar nga ky eveniment i madh dhe do ta quaja njw sfidw kwtw vendim tw Kwshillit tw Bashkisw Kamwz,njw sfidw qw do tw mw frymwzojw dhe drithwroj twrw jetwn .
Ne ju jemi “borxhwllinj” pwr kwtw vlerwsim tw madh dhe do tw mundohemi qw t’jua “shpwrblejmw “ duke rrwnjwzuar miqwsinw dhe marrdhwniet mw tw sinqerta tw bashkwpunimit midis dy institucioneve dhe komuniteteve tona .Ju uroj suksese pwr tw gjitha arritjet tuaja , qw me mund e sakrifica keni krijuar njw Bashki model sipas kwrkesave bashkwkohore.
Edhe njw herw ju falenderoj miqwsisht !
Me respect e mirwnjohje .
Kryetari i Komunws
Dashnor Aliko


FALENDERIM
Shoqata Kulturore Atdhetare Lazerati falenderon Këshillin bashkiak të Qytetit të Kamzës i cili vendosi që nje prej rrugëve të ketij qytetit ti jap emrin “LAZARAT ”. Ky është një nder që i bëhet komunitetit të Lazaratit për vlerat e tij atdhetare ,patriotike dhe kulturore të cilat shumë herë janë lënë në haresë ose janë nënvlerësuar. Vendosja e emrit një rruge të qytetit të Kamzës veç të tjerave do të afrojë dhe më shumë komunitetet midis tyre.Marja e emrit "Lazarat " e një rruge në këtë qytet që është në kërthizën e Shqipërisë dhe piklidhëse midis Kosovës, Veriut dhe jugut të Shqipërisë është edhe më kuptim plotë për nacionalizmin që ka treguar ky fshat në historinë e tij mijra vjeçare.


Bika prezantoj karakteristiket e një vajze tipike labe
Republika është vajza lazaratase e cila u bë pjesë e një reality shou mbarëkombëtar mjaft të suksesshëm të quajtur Big Brother,më tepër se një rality shou ai është një ndërthurje tinzare karakteresh për të cilën ndihesh sesi një nyje e rëëndësishme e kësaj arkitekture tipash ,është një vajzë nga Lazarati .E rëndësishme është se prania e saj nuk i referohet thjesht një emir të lakuar me qindra herë por prezantimit të saj si individ.
Ajo theu piksëpari konveksionet e vetvetes e pastaj të realitetit që e rrethonte .Ajo ç’ka ia vlenë të përgëzohet në këtë rast nuk është realiteti lojës ,por ndërmarja e një veprimi të tillë ,pasi kjo lojë nxjerr në pah vlerat dhe antivlerat e lojtarit ,e në këtë rast Bika nxori vlerat dhe tiparet karakterizuese të vajzës labe .
Bika theu një tabu morale që thellë ishte në psikologjinë e një shumice …që tani nuk guxon të dalë në pah.,nuk guxon të prononcohet.
Të bëhesh pjesë e një realiteti ,në shumëdimensionet e tij që duken të frikshme por tepër tërheqëse , është jo vetëm interesante por edhe e guximshme ,E Bika mori përsipër ta përballonte ,të thyente ndoshta rregullat e një tabuje që më tepër se e thënë mbetej e ndjerë.Por ndodhi ajo që shumë nuk e prisnin ,mbështetje 100% e Bikës ,edhe e vendit që përfaqësonte .
Fshati Lazarat tashmë e ka thyer murin e mohimit të së vjetrës e të prapambeturës duke marë prej saj vetëm pjesën e trashëgimisë kulturore e shpirtërore të një populli plot traditë.Tashmë ky fshat di të bëj dallimin midis asaj që duhet harrohet dhe asaj ç’ka duhet të miret në konsiderat ,e në rastin e Republikës ky fshat tregoi se ka sensin e dashamirësisë dhe të mbështetjes.
Hatixhe Rabi
Në Big Brother çova dhe solla karakterin dhe psikologjinë e femrës Lazaratase
Me Republikën pimë një kafe në qendër të fshatit ,ishte akoma e emocionuar .Gëzimi i shfaqej në sy .Më keni befasuar me pritjen që më bëtë ;-tha Bika ,jam e lumturuar.
■Më së fundi e latë shtëpinëe Big Brother..
Po ,megjithse nuk e prisja kaq shpej t ë .-Me karakterin ,stoicizmin dhe natyrën time ndryshe ,do ta bënte më interesante lojën.
■Në studjo u pritët me duartrokitje të gjata dhe shpesh u refuzuanmendimet e opinionistëve nga publiku ,si e shpjegoni këtë ?
-Sa kohë isha në shtëpi unë nuk kasha ashnjë informacion për opinionet jasht saj,por që nga pritja në studjo parandjeva se jashtë do të isha pëlqyer dhe ashtu ndodhi.Mbas mbylljes së emisionit jam takuar me përzemërsi me stafin dhe gjith “organizatorët”.
■Edhe me Big Brother ?
-Jo , e kërkova të pija një kafe me tëp o ishte e pa mundur .Ndoshta pasi të mbaroj spektakli.
■Qëndrove një javë në Tiranë.
-Po . Disa aktivitete ishin planifikuar ,si tek emisioni « E diel » i Adi Krastës nga i cili mora komplimente të përzemërta ,dhe tek programi i Enos tek Top Chanel,po kështu dhash edhe disa intervista.
Por përpos këtyre vlerësoj interesimin e qytetarëve të Tiranës të moshave të ndryshme , që më uronin ,kërkonin autografe ,më dhuronin lule .Edhe në trotuar nga makinat më vinin dhjetra përshëndetje : « Bravo Bika »,bravo Lazarati ,kjo më emocionoi jash mase .
■Nga një e mail nga Kosova pasi të përgëzon sinqerisht për karakterin tëmd ,vlerëson natyrën e një vajze tipike Shqiptare të inkurajon që nuk je zhveshur po shton se kjo është arsyeja e daljes .
-Edhe kjo mund të jetë .Por unë nuk mund të dal nga vetja ,këtë ua thash edhe opinionistëve në studio .Në asnjë rrethanë dhe për asnjë arsye nuk mund të shkel mbi atë që kam ndërtuar .Falenderimet që kam marë nga mijra shqiptarë vlejnë më shumë se mijra euro.
Të kthehemi në shtëpi .Pas një jave ju organizuat një bisedë njohjeje me njeri tjetrin ; .pyetjet ishin të përgatitura apo spontane ?.
Pyetjet ishin spontane ,Unë u përpoqa të dal jasht pyetjeve banale si : ku e kur je puthur etj .Doja të hyja në thellësi të sejcilit për të zbuluar të padukshmen dhe aty për aty formulova pyetje me aq njohuri që kisha për sejcilin .Ne ishim të gjith në moshën e rinisë së pjekur dhe mendova se publikut të gjerë do ti interesonin të njiheshin me idetë ,mendimet e synimet e sejcilit . Besoj se bëra më të mirën.
■Në një e-mail nga Amerika shkruhet mes të tjerash : Republika ka një emër të madh e një moral të lartë që nuk e kanë shumë shqiptar.Si .Si e komentoni këtë ?
-Falenderoj përkrahsit e mi.Por edhe në shtëpi nuk ndënja vetëm ,psh Dritani ,Lireta pamvarësisht nga lidhjet jasht nuk mendoj se për hirë të lojës do të tjetërsoheshin .Ndërsa jasht mesazhet që më vijnë përditë ,kontaktet dhe përgëzimet që mora direkt vërtetojnë se shqiptarët e respektojnë familjen si gjë të shenjtë dhe karakterin e moralin që lidhen me të.
■Me që përmende Dritanin , Ai e ndjen largimin tuaj .Thjesht si patriote apo kishit edhe gjëra të tjera të përbashkëta ?
-Të dya bashk .Në shtëpi kishte edhe intriga ,komplote ,grupe.Me Tanin kuptoheshim me një vështrim .Ai është djalë i kompletuar .Për të ruaj respekt e mirënjohje.
■Po për Anin ?.
-Debati me të u keqkuptua .Një arsye tjetër e nominimit do të ishte e besueshme por ajo që tha ishte e pa justifikuar.Megjithatë kur doli erdhi më takoi të parën .Mbetemi shok.
■Bika ,që nga Australia vijnë vlerësime për ju .Tani s’je më vetëm jona .
-I kam lexuar e më vjen mirë ,këtë gëzim e ndaj me familjen ,shokët,shoqet e bashkëfshatarët e mi .Ky është vlerësim për të gjitë Me mënyrën time i dhash një emër të mirë Lazaratit .Një emër që e meriton ,unë jam pasqyra e vendit ku jam lindur e rritur ,nuk mund të jemë ndryshe.
■Po edhe pak e sert ?
-Është uji e balta ,kemi shkelur mbi stërrall(qeshi).
■Thatë në fillim se je befasuar me pritjen ,nuk e prisnit ?
-Nuk e prisja në këto përmasa ,diçka parandjeja.Mesazhin e mora nga pritja në Tiranë ku njerëz të panjohur më përqafonin .Dhjetra makina me flamuj më pritën si motër e vetme .Nuk e di sa e meritoj këtë nder që mu bë .Nuk di si tua shpërblej.Sheshi u mbush plot edhe pse s’kishte lajmërime .Isha e hutuar por pashë edhe lot në sytë e tyre .Përqafimi mëmë Kuços (Gërveshi),mëmë Xhemilesë (Brahimi),mëmë Xhemos (Gjini) e shumë të tjerëve është dhurata më e bukur që më eshtë bërë në jetën time .Por kjo ka një shpjegim :çova dhe solla nga Big Brother karakterin dhe personalitetin e femrës Lazaratase.
■Për ju shtëpia u mbyll por la pas një famë e jehonë që do të ndihet gjat .Ku e gjen Bika të ardhmen e saj .A keni ndonjë ofertë ?
-Duhet të mbaroj më parë spektakli ,tani jam angazhuar çdo fund jave në Tiranë ,por unë e kam thënë .Dëshra ime është të punoj në polici .Aty gjej veten më mirë.Tani mendoj për konkursin në fund të muajit .
■Deshe të shtoje diçka tjetër ?
-Dua të them se pas transmetimit të aktivitetit në top channel më erdhën shumë mesazhe urimi .Më lejoni që të gjitha këto urime me përulje t’ua përcjell bashkëfshatarëve të mi ,nëpërmjet gazetës “Lazerati”
■Ju faleminderit dhe paç fat
-Ju faleminderit juve dhe gjith lexuesve të gazetës “Lazerati”
Intervistuar nga P. Gaba dhe H . Brahimi


RIMER EMRIN “ MUHEDIN SHERIFI ” DHE PERUROHET
NGA KRYEMINISTRI SHKOLLA E MESME GOSTINE E KOMUNES POLIS ELBASAN
Ne daten 06-09-2008 keshilli i komunes Gostine vendosi ti rijape emrin “Muhedin Sherifi ” shkolles se mesme te komunes se tyre. Kjo shkolle qe mer nxenes nga fshatrat Shtermen,Shterpan,Gostine,Klos, Floq,Shushice e vogel e Kodra e Bajares ka ekzistuar qe ne vitin 1969, here si shkolle bujqesore e heri si shkolle e bashkuar ka pasur emrin “Muhedin Sherifi” qe para viteve ’90. Ne vitet e tranzicionit kjo shkolle pati demtime dhe emir i saj u la ne harese. Ne vitin 2008 me nje fond prej 7.8 milion lekesh nga buxheti i shtetit u be rikonstruksioni i saj . Ne perurimin e rikonstruksionit te saj mori pjese dhe Kryeministri Sali Berisha , i cili uroi banoret dhe nxenesit e kesaj shkolle dhe i siguroi ata se qeveria do te mbeshtese edhe ne te ardhmen banoret e kesaj zone per mireqenien e tyre. Rivendosja e emrit te birit te Lazaratit,Komandatit Muhedin Sherifi (Krishti ) , vrare ne nentor te vitit 1943 ne kete zone eshte nder dhe krenari per Lazaratin por i ben nder edhe nxenesve dhe komunitetit te asaj zone sepse Muhedini ishte nje nga nxenesit me te shkelqyer te gimnazit te Gjirokastres te viteve ’30 dhe nje nga lufteteret antifashist me trima dhe oficeret me te pregatitur te Luftes per Clirimin e vendit. Shoqata Lazerati falenderon Keshillin e Komunes Polis per respektin qe tregoi ndaj birit te Lazaratit dhe uron nxenesit e asaj shkolle qe te mbajne me nder emrin e Atij Trimi.

Midis idealit dhe zhgënjimit
Të shkruash për Mufitin do të thot të shkruash për gjith ata luftëtar që dolën malit për liri dhe që më von të ndërtonin një atdhe të begati.Pas lufte me gjith se punuan me mish e me shpirt, të ndërtonin atë për të cilën shumë dhan jetën dhe këta dhanë shpirtin ,por që u lane pas krahëve ,u braktisën ,u diskriminuan.Është domethënse një moment nga jeta e tij në qytet kur ky ishte në pension dhe rinte praën shkollës së lagjes ,kur një “veteran” që s’kishte parë të pjesmerrte as në çetat teritoriale ,u fliste nxënsve për luftën dhe “bëmat e tij”.Xha Mufitit nuk ju durua (se njeriu i drejt nuk i fsheh dot ato që ndjen) u nevrikos dhe i thot ,- e ku luftove ti apo nën fustanin e grave,personi iku me kokë ulur pa guxuar ti kthente përgjigje . Pikërisht këta që s’guxonin tu kthenin përgjigje këtyre trimave bën karier ,bënë ligjin ,dhe fëmijt e tyre fituan gjith të mirat e kohës, ndërsa Mufiti me shok nuk mundën të bënin as fëmijt me shkollë.
Kur isha me punë në spitalin Nr 1 në Tiranë një nga rojet e portës shok dhe bashkëkohës i Mufitit më pyeti për të ..i thash, keq është me ekonomi të keqe ,me grua të sëmur etj..dhe ai më tha këto fjalë .Ti nuk e merr me mend kush ishte Mufiti ne luftë dhe në shoqëri ,e po çti bësh thuhet një shprehje që”një ëngjëll midis djajve gjithmon është keq” …..
Po kush ishte Mufiti?
Mufit Brahimi lindi në Lazarat në vitin 1910 ,mbaroj 5 klas shkollë .Më von kryen shërbimin ushtarak dhe pas 18 muajsh kthehet në shtëpi. .Në vitin 1933 shkon në shkollën e xhandërmarisë në Durres,.Në shkollë u dallua për aftësitë e tij dhë mbaron si xhandar i klasit të parë Deri në vitin 1937 punoj si xhandar Në vitin 1937 dërgohet në një kurs special në Burel për 12 muaj rjesht. Në 260 xhandar që mbaruan aty (nga 400 që ishin në fillim) Mufiti u klasifikua i pesti . Pas kësaj kohe punoj si xhandar më shumë në qarkun e Beratit ,sigurisht në kohë të vështira se I zuri dhe pushtimi .Më von një grup të zgjedhurish të xhandërmarisë shqiptare prej 60 vetësh (midis tyre si përzgjedhur dh Mufiti) u dërguan në një shkollë 9 mujore në Itali në Napoli Këtu thoshte Mufiti morëm jo vetëm mësim professional por dhe kultur , dhe mësuam italishten .Pas kthimit në Shqipëri punuan edhe si përkthyesa. Si përkthyes dërgohet për 1 vit në Greqi .Pas një viti kur u kthye në Berat i propozojnë të shkonte prap në shkollë në Itali .Megjith nostalgjin që kishte për shkollën , i përfshir nga ndjenjat atdhetare më 20 gusht 1942 hidhet në Çetën Partizane të Mestan Vojanikut që sapo qe formuar në Skrapar.Vazhdoj në radhët e Ushtrisë N.Çl. me detyra të ndryshme si :skuadër komandant në batalionin Themo Vasi,n/komandant kompanie në batalionin e parë të Brigadës 8 ;më von po atu komandakt kompanie dhe duke u ngritur gjithmonë në bazë të meritave si luftëtar si shef I shtabit batalionit parë( brig. 8 ); komandant i batalionit parë të Brigadës së 8.
Ka mar pjes duke drejtuar luftimet midis të tjerash në luftë e Mezhgoranit, Libohovës, Gjirokastrës ,Lazaratit,në betejën për çlirimin e Tiranës ,në luftën e Qaf Krabës , në Jugosllavi ,Vishegrad,Bosnje,Mal të Zi etj Gjat luftimeve është plagosur 3 herë.Mbas mbarimit të luftës me gradën kapiten I parë emrohet në regjimentin e 9 ,brigadën e 8 në Korçë detyrë që vazhdoj deri në 1952 kur kur e zuri lirimi (shkurtimi).Këtë vit vjen si referent I kullotave në Gjirokastër praën Komitetit Ekzekutiv. Në 1956 në një mbledhje të pleniumit të Komitetit Partisë ku ishte I deleguar Manush Myftiu midis të tjerash Mufiti thot “ pse Lazaratin e kini lënë si stan pa çoban jasht çdo vëmendje. Sigurisht kjo atyre nuk u tingëlloj mirë. Dhe e dërgojnë kryetar cooperative në Lazarat. Ky ëngjëll në vënd që ti dorzonte në shtet prodhimet jua ndau fshatarëve kooperativist. Kjo ishte një arsye e fortë që ta shkarkonin si kryetar dhe e çuan si përgjegjës të vatrës kulturës së fshatit ,dhe më von kujdesar konvikti..Në vitin 1963 e emrojnë drejtor grumbullimi dhe vazhdon aty deri në vitin 1965. Gjat gjith këtyre viteve jetonte dhe mbante familjen vetëm me rrogën e tij,të shoqen nuk ja futnin në punë.Në kërkesat e vazhdushme për pune ,nje ditë pas një debati me Zia Tauzin kryetar i komitetit Qytetit i cili e ofendon ,e qëllon në zyrë. Pas kësaj e arrestojnë ,i bastisin shtëpinë .Për dënimin e tij bëhen 14 seanca gjyqi dhe prokuror ishte nje ish pioneer nën komandën e tij gjat luftës. Në këtë gjyq veterani Muin Bozgo ngrihet dhe i drejtohet trupit gjykues (me që në akuzë ishte dhe armë mbajtje pa leje ) duke u thënë :” automatikun e ka kujtim nga lufta se ja ka marrë gjermanit kur ju ishit në barkun e nënës”.Megjithatë dënohet me burg.
Me daljen nga burgu shumë kohë mbetet pa punë pa të ardhura dhe mezi fillonj si puntor në preset e Uzinës metalike ,pas dy vjetësh del në pension . dhe vazhdoj në varfëri deri sa ëngjëlli ndroj jetë pa i patur askujt borxh.
Po ndaj Lazaratit dhe nacionalistëve çfar qëndrim mbajti?
Ai asnjëherë nuk devijoj nga karakteri lazaratas .Është nga njerzit që nuk foli një fjalë të keqe për fshatin e tij ,por gjithmonë e vuante varfërin dhe diskriminimin e këtij fshati sa shpesh shperthente dhe këto I ktheheshin në boomerang mbi kokën dhe familjen e tij (midis të cilave përmendëm lartë dy raste atë të ndarjentë ardhurave të kooperativës populatës fshatit apo diskutimin ne pleniumin e komitetit partisë )
Gjat luftës hynte dilte në fshat si baor tepër I respektuar as si propagandist ,as si kundërshtar dhe nuk dha asnjëherë rast as për ndonjë keqkuptim. Madje edhe nacionalistët nuk e urrenin por e respektonin Mufitin.Ja se çfarë u ka thënë bashkëfshaatarëve Dervish Rexhepi në një takim ne Malin e Sopotit :” Duajeni dhe mbrojeni Mufitin , dhe ti Mufit po fituat mos u bëj I keq për fshatarët e tu . Në vitin 1945 një nga udhëheqsit e PKSH Haki Toska ithot:” Mufit na thuaj nja 2-3 veta nga ata ballistët e Lazaratit që na vranë ti pushkatojmë”.Mufiti i kthen përgjigje në moment “ unë luftova për të çliruar vendin nga pushtuesit e huaj dhe jot ë vras vëllezrit e mi “.
Ai asnjëherë nuk prishi mardhëniet qiftë edhe me një fshatar .Madje shpesh herë I pranonte ankesat e tyre që u mernin prodhimin dhe mbeteshin pa buk .Ja se si qe shprehur nje herë në Pjesak në muhabete me Teno,Nuri dhe Hysen Brahimin - duke u thënë –more p one luftuam të çlironim vendin , të kishte drejtësi , barazi dhe bollëk. Mufiti merte pjesë në gjith dasmat që ftoej,apo mortet pa dallim se ata kishin qënë nacionalist apo komunistë.
Ne e kujtojme me respekt këtë lazaratas safi që ruajti dhe transmetoj virtytet më të larta të një lazaratasi.


HODO ÇELO

VËLLEZRIT QË U DËNUAN PËR BESË E BUJARI

‘’Le të jetë ky shkrim një buqetë me lule atje ku jini në perjetësi për ju të pushkatuarit e të dënuarit nga diktatura sepse dhimbjet jua rëndojnë më shumë shtatin kur harohet e heshtet ,,.

Në historinë e një fshati siç është Lazarati do të jetë ndër ato raste të rralla ku në kujtimet e veta mbart gjithë tragjedinë e tij . Duke e sjellë të kaluarën në kujtesë dhe këtë mund ta sjellin ata që janë në një moshë të mesme e veçanrisht ata që i kanë hequr në kuriz ato humnera e hone të erëta në të cilët e kishte futur popullin e vet një regjim gjakatar .
Muajt e fundit sin ë fushatat e zhurmueshme që bëheshinnnë kohën e socializmit,në politikëndhe mediat shqiptare u bë një zhurmë e madhe për hapjen e dosjeve të krimeve të komunizmit.Kjo zhurmë e madhe që u shoqërua edhe me një ligj të shpejtuar dhe mesa duket jot ë plotë por selektiv për të mbrojtur disa shokë politikanë kaloi si era dhe shpejt u harrua.Por breziynë i 60 vjeçarëve që kaluam mbi supe rebeshin komunist njojtëm nga afër disa nga viktimat e shumta të këtij terrori e gjithë kjo na la një shije të keqe dhe na duket si tallje. Sit ë mos happen dosjet dhe të çlirohet nga ngërçi një shoqëri ku janë kryer krime çnjerzore nga ish sekretar të parë ,ish hetues,ish prokurorë,ish gjykatës që për tu treguar besnik të partisë dhe të bënin karjer,thyenin kocka njerzish të pafajshëm dhe pushkatonin poetë që bënin vjersha që nuk I pëlqenin nregjimit.Disa nga këta pas një heshtje fillestare 19 vjet na mësojnë demokracinë nëpër tribuna ose japin drejtësi nëpër gjykata duke na këshilluar që ti besojmë .Këto mu kujtuan para disa ditësh kur përcollëm në varrezat e fshatit Minon ,gruan e shumë vuajtur të njerit prej shumë viktimave të komunizmit –Velikos.
Por cila është historia e vërtetë e dy vëllezërve Nuri e Veliko Brahimi . U arestuan në një ditë të zezë të muajit Nëntor të vitit 1950 si ‘’grup armiqësor , për të cilët kemi shkruar në numrat e parë se si u pushkatuan e dënuan ata burra .
Mendoni se ç’mund të ndodhë në një familje kur arestohen kryefamiljarët . Prishet shtëpia e katandia . Diskutohej buka e fëmijve për mbijetesë . Velikua ( xhakua) dënohet 16 vjet ndërsa Nuriu dënohet 10 vjet. Kalvari i vuajtjeve ka qënë i tmershëm . Fati me Velikon ka qënë mizor . I vdes gruaja në moshen 21 vjeçe duke i lënë një vajzë e cila edhe kjo i vdes më pas . Sikur të mos mjaftonin këto fatkeqësi arestohet pse në stan kishin strehuar bashkfshatarët e tyre , u kishin dhënë bukë e besë . Të dy vëllezër ishin fjalë pak dhe s’donin që t’ua zije në gojë ato vite të dhimbëshme , por kur Velikua u sëmur takohesha shpesh me të . Duke e pyetur në intimitet filloi të tregonte ( si duket e kuptoi që jeta e tij do të ishte e shkurtër dhe vërtet ashtu ndodhi pas një viti vdes duke lënë pas dy vocërake dhe një grua sakate ) .
I shikon këto dhëmbë më thot ; - Nuk më kanë rënë por mi kanë thyer , mi ka thyer me shkop në shesh të Gjokanës Bejtash Kore një nga perfaqësuesit më të pështirë të pushtetit të kohës . Duke na zvaritur na çuan në hetuesi ku filloi séancë e dyte e torturave. Aty hetuesit fillonin me radhë sa lodhej njeri fillonte tjetri por më i tmershmi ishte sadisti Bejtash Kore . Kënaqej kur duart e tij kullonin gjak . Me tregonte vragat në duar , trup e këmbë si kujtim i atyre torturave drithëruese. Ishim katandisur kufoma .
Shpesh herë rënkonte , rënkonte ,nga semundja apo nga kujtimi i dhimbshëm i atyre viteve . - Eh thosh sa ëndra na mbeten vetëm ëndra , jetë të prera në mes , shpresa që kanë vdekur , dënime pa gjyq , pushkatime , varje në litar . E lëviznin Xhakon sa nga njeri kamp në tjetrin e kudo që ka qënë ka qëndruar i fortë . Shpirti i tij ishte një botë e madhe, një botë më vete . Jeta e tij ishte mbushur plot pasthirma : ‘’Oh ,, ‘’ Ah ,, ‘’ Uh ,,
Mos e provofshi kurë atë derë . - thosh shpesh herë . Shpresat tona shuheshin e bëheshin hi kur para nesh dilte polici i cili bërtiste , shante , ofendonte e qëllonte . Pastaj fillonin dredhite , joshjet e provokomet me spiunët që vepronin mes të burgosurve e këta spiunë bënë historinë e turpit të tyre . Velikua ose Xhakua siç’ e thërisnin të gjithë nuk u nënështrua e përpunua , megjithëse pa asnjë ndihmë ekonomike , vetëm Belja motra e tyre çoku u çonte ndonjëhere pak ushqime nga kursimet e saj , por kurre ai nuk u afrua tek kazani i mëshirës për të kërkuar ndonjë garuzhde supe më tepër (sup i thënçin sepse ajo ishte një letyrë për qen ) dhe pikërisht këto vyrtyte si miqësia e ndershmëria , thjeshtësia e sinqeriteti , karakteri i fortë dhe ndjenjat e pastra e bënë atë të dashur në çdo kamp që shkoi . E urrente diktaturën po aq sa donte dhe jetën e vet. Besimi tek Zoti e bënte te përballonte gjithçka që u provua mbi kurizin e tij duke pritur se një ditë do të jetonte jetën e vjedhur nga të pa shpirtët e të pa fetë . Si fati i Xhakos ishte fati i mijra shqiptarve të tjerë . Kjo qe tragjedia që luhej në skenen e madhe të ‘’Teatrit komunist Shqiptar ,,.Për kë Në emër të popullit , mbi kuriz të popullit , nga partia e popullit . Kjo ishte një flet e zezë e një ditari komunist . Personazhe reale të një ëndre të frikshme . Emra , ngjarje , fakte për të kujtuar dhe lexuar këto fletë të zymta , për të ndihmuar shoqërinë që jeton ende mjerimin të dali shpejt në rrugën e parajsës . Në qoftëse e keqja nuk ka vdekur në mentalitetin politik Shqiptar , ajo le të vdesë të paktën në shpirtin tonë të shumëvuajtur .

Lazarat , me 27. 02. 2009

Hito BRAHIMI


RIMER EMRIN “ MUHEDIN SHERIFI ” DHE PERUROHET
NGA KRYEMINISTRI SHKOLLA E MESME GOSTINE E KOMUNES POLIS ELBASAN
Ne daten 06-09-2008 keshilli i komunes Gostine vendosi ti rijape emrin “Muhedin Sherifi ” shkolles se mesme te komunes se tyre. Kjo shkolle qe mer nxenes nga fshatrat Shtermen,Shterpan,Gostine,Klos, Floq,Shushice e vogel e Kodra e Bajares ka ekzistuar qe ne vitin 1969, here si shkolle bujqesore e heri si shkolle e bashkuar ka pasur emrin “Muhedin Sherifi” qe para viteve ’90. Ne vitet e tranzicionit kjo shkolle pati demtime dhe emir i saj u la ne harese. Ne vitin 2008 me nje fond prej 7.8 milion lekesh nga buxheti i shtetit u be rikonstruksioni i saj . Ne perurimin e rikonstruksionit te saj mori pjese dhe Kryeministri Sali Berisha , i cili uroi banoret dhe nxenesit e kesaj shkolle dhe i siguroi ata se qeveria do te mbeshtese edhe ne te ardhmen banoret e kesaj zone per mireqenien e tyre. Rivendosja e emrit te birit te Lazaratit,Komandatit Muhedin Sherifi (Krishti ) , vrare ne nentor te vitit 1943 ne kete zone eshte nder dhe krenari per Lazaratin por i ben nder edhe nxenesve dhe komunitetit te asaj zone sepse Muhedini ishte nje nga nxenesit me te shkelqyer te gimnazit te Gjirokastres te viteve ’30 dhe nje nga lufteteret antifashist me trima dhe oficeret me te pregatitur te Luftes per Clirimin e vendit. Shoqata Lazerati falenderon Keshillin e Komunes Polis per respektin qe tregoi ndaj birit te Lazaratit dhe uron nxenesit e asaj shkolle qe te mbajne me nder emrin e Atij Trimi.


GRUPI POLIFONIK I LAZARATIT NE FESTIVALIN FOLKLORIK
TIPOLOGJIK KOMBETAR TE ISO - POLIFONISË
BERAT 2008

Në datat 17 – 18- 19 Dhjetor 2008 në qytetin muze të Beratit u zhvillua FFT Kombetar i iso – polifonisë . Shkoja në qytetin e Beratit pas 38 vjetësh me nostalgjinë e viteve më të bukura të rinisë time ku punova si mësues në këtë rreth prej 6 vjetësh me cilësine e përgjëgjesit të grupit të qarkut Gjirokastër .
Festivali Tipologjik i Iso – Polifonisë përmbante gjithe shtrirjen gjeografike ku ajo jeton , kultivohet e praktikohet , duke dërguar për perfaqësim grupe të ndryshme , mbartës të rrinj si dhe format dhe stilet më perfaqësuese të të kënduarit të Iso – Polifonise.
Kështu , përfaqesimi në këtë festival erdhi që nga Iso – Polifonia e Gjirokastrës , Vlorës , Himarës , Tepelenës , Skraparit , Devillit , Mallakastrës , fshatrat e Myzeqesë, Gramshit e Belshit ,
Në këtë veprimtari artistike u perfshinë artistë shqiptarë nga trojet e diasporës si dhe nga emigracioni shqiptar jashtë vendit duke zgjeruar me tejë mbajtjen gjallë të folklorit tonë të iso – Polifonisë si një ndër shprehjet artistike më indetitare , cilësore dhe massive .
Iso – Polifonia si një ndër më të vecantat në etnokulturën kombëtare , një ndër më të rallat në ate botërore , për vlerat që ajo mbart , është pranuar si pjesë e pasurisë së veçantë e trashëgimise kulturore botërore , krahas qyteteve muze të Gjirokastrës dhe Beratit , ruhet dhe mbrohet nga UNESKO .
Qarku i Gjirokastrës u perfaqësua me tre grupe filklorike që ishin grupi polifonik i lagjes ‘’Cfakeë, ( qytet ) , grupi polifonik ‘’ Lazarat,, si dhe gropi polifonik i të rinjve Tepelenë . Grupi polifonik i Lazaratit kishte në përbërjen e tij këngetarët e talentuar Veiz Kociu , Akten Gjyli , Gazmend Hallaci ,Nafis Malo , Benard Pollo , Memo Kociu , Agim Xhaferi , Hektor Buci , Lufti Gjyli .
Artisti i Merituar Roland Çene në analizën që I bëri këtij aktiviteti artistik në revistën ‘’Gjurmë të shpirtit shqiptar ,, vlerësoi në menyrë të veçantë edhe grupin e Lazaratit në këngët ‘’ Kosovë me rrënjët në gjak ,, dhe ‘’O moj dardha dimërore ,, nga kater këngë të kënduara , si dhe këngëtaret A . Gjyli V. Kociu si dhe , Sh Selimi i grupit të Tepelenës ; vogelushja e lagjes Cfake E. Bicakut . Duhet falënderuar artëdashësit Beratas që për tre ditë e kishin mbushur plot pallatin e kulturës ‘’Margarita Tutulani ,, si dhe pritjen e mbrekullueshme dhe masat e përsosura organizative që kishin marë .
Në këtë aktivitet u dhanë edhe dy tituj ‘’ MIRNJOHJE ,, një prej të cileve e mori këngëtari Lazaratas Beqir Hallaci pjesmarës në të gjitha FFK të Gjirokastrës .
Duke qënë se jëmi para FFK të Gjirokastrës i cili do të zhvillohet në dt 24 – 29 Shtator 2009, grupet , individët rapsodë të komunës tonë ta vleresojnë seriozisht dhe të fillojne përgatitjet që tani në se duan të ngjiten me dinjitet në skenën e festivalit .

Lazarat , më 24. 03. 2009
Hito BRAHIMI



Prioritetet për investimet e vitit 2009 të komunës Lazarat.
1) Përfundimi rrugës Depo e ujit pulari- Shkolla e re në vlerë 33.000.000 lekë.Janë çelur në vitin 2008 40.000.000 lekë dhe diferenca në vitin 2009.
2) Përfundimi shkollës 9 – vjeçare Kordhocë, me vlerën 30.000.000 lekë .
3) Përfundimi I Pallatit të Kulturës , me vlerën 9.000.000 lekë ,të çelura në vitin 2008 vetëm 3.000.000 lekë.
4) Fillimi punimeve të rrugës së Spilos me, vlerën 44.000.000 lekë
5) Rikonstruksioni I ujësjellësit të Sopotit, me vlerën 31.000.000 lekë
6) Rikonstruksioni I Shkollës Baba Rexhepi, me vlerën 26.000.000 lekë
7) Jemi duke kërkuar nga Qeveria Shqiptare dhe nga donatorë të ndryshëm,ndërtimin e një tereni sportive me vlerën 10.000.000 lekë Gjithashtu edhe për rrugën Bregu I Bashe –Xhami me vlerën 9.000.000 lekë si dhe për rrugën e Selgjikes me vlerën 1.700.000€ për të cilën projektet janë gati.
8) Nga të ardhurat e komunës parashikohet të bëhet rrethimi I shkollës së re Kordhocë me vlerë 1.800.000 lekë ;rikonstruksioni I shtesës së zyrave të komunës me vlerën400.000 lekë
Ruga në dishezën –nga shtëpia e Bajo Çelës deri të shtëpia e Hetem Bashës dhe kryqëzimi nga shtëpia e Bejko Gjinit dhe Vilson Gjinit me vlerën 1.000.000 lekë
Ruga nga shtëpia e Sorkadh Skëndit deri te Lisi Manushes me vlerën 500.000 lekë.
Të përfundohet rruga te Vreshtat e Gjoke me vlerën 500.000 lekë
Të shtrohet rruga te disheza nga shtëpia e Avdul Kazmës deri te Halin Koli ,disheza te rrypa Magrip Gaba me vlerën 1.200.000 lekë
Po përgatitim projektet për rrugët nga Gjeto Buzheri deri te Bekim Basha për ti bashkuar me rrugën e Spilos,për rrugën nga Riza Gërveshi deri te Hodo Koli . për
Kryetari Komunës
Dasho Aliko
Gjirokastër 10-04-2009



Vendime të Këshillit të Komunës Lazarat.
Këshilli Komunës I mbledhur më 10-04-2009 me propozim të Kryetarit Komunës ,duke u mbështetur në pikën 2 ,gërma “a” neni 32 të ligjit Nr 8652 ,dat 31.07.2000, “për organizimin dhe funksionimin e Qeverisjes vendore “
VENDOSI
(Vendim Nr 12.10.04.2009)
1-Ti jepet Titulli “Qytetar nderi “ I Lazaratit , Zotit DEDE HAXHI RESHAT BARDHI,për kontribut të shquar në mbështetjen dhe përhapjen e Fesë Bektashiane dhe si Kryegjysh Botëror i Bektashizmit .
2-Ky vendim hynë në fuqi menjëherë .
Ktyetari i Këshillit të Komunës
Asqeri Buzheri

Vendim Nr 13 .10.04.2009)
2- Ti propozojë Këshillit të Qarkut Gjirokastër ,për t’u dhënë Titullin “Dëshmor të Atdheut” personave të pushkatuar nga rregjimi komunist :
JONUZ BOCI
VELIKO SELIMI
OMAR ÇELA

Ktyetari i Këshillit të Komunës
Asqeri Buzheri

LETËR FALENDERIMI
DREJTUAR KRYETARIT TË KOMUNËS POLIS – ELBASAN

Z.Kryetar !
Me rastin e vendimit të këshillit të Komunës tuaj ,për rivendosjen e emrit të Shkollës së Mesme të Bashkuar –Polis ,të bashkëfshatarit tonë ,”Dëshmorit të Atdheut “ Muhedin Sherifi (Krishti)” ju falenderojmë përzemërsisht në emrin tim ,të Këshillit të Komunës dhe të popullit të Lazaratit .
Ju urojmë gjithashtu suksese në punën tuaj.
Me respect dhe mirënjohje ,
KRYETARI KOMUNËS
Dashnor Aliko
Kangurushë,... kungullushë
P. «P » e madhe e shtypit, «p » e vogël e shtypit. Politika. Partia. Politika në plan të parë. Ritual i përjetshëm ky që në kohn e Merhumit niste që nga faqja e parë e abetares e gjer tek guri i varrit. Por edhe sot sylinjari i tij vazhdon të gurgullojë duke u çukërmuar mbi gurë. Në këtë vend janë shuar prej kohësh oxhakët e punës dhe punojnë vetëm oxhakët e lartë të politikës. Prej tyre del një tym skrop i zi që zhgarravit në qiell epopenë e mrekullueshme të kangurushëve.
Kangurushët janë kungullushët që mënden brenda xhepit të partive. Janë populli i përjetshëm i politikës, ose turmat e ngjyera me lumturi. Sa shumë që janë! Të ngopet syri me peisazhin e tyre laragan dhe të velin aq shumë sa s'të vjen më për hosh të shohësh «gjona » të tjera të kësaj bote, anipse ato mund të jenë të ëmbla e delikate. Thlluq-thlluq, thlluq-thlluq... thithin e thithin thithkën manushaqe të partisë dhe të dyja palët ndjejnë kënaqësi perverse. Dhe kur iu ikën picunar ndonjë rrëkezë qumështi, ata e lëpijnë gjithë ëndje me majën e gjuhës së kuqe.
Por kangurushët e dinë mirë se ç' bëjnë. E dinë hak fare se politika eksiston për të ndezur oxhakët e ekonomisë dhe të mirëqënies së vendit, dhe jo të sajat. Po punë e madhe fort: me një krah karthiesh nën sqetull, me syrin pishë e turrin duhi, i qasen oxhakut të politikës, ku në një vorbë zien çorba e babëzisë. Me urdhër të shefave, e mbajnë ndezur prushin ndër vatër, duke hedhur në të lastarë lëvdatash, kërcunj idolatrish. Fryjnë bulçinjtë: fu, fu, fu... Zjarri, flaka, oxhaku. E gjithë simbolika është e vjetër dhe primitive, por Zoti e bëftë hajër, ky vend kështu ka qenë, sot edhe mot. E ku na bëjnë fajde neve ca fjalë si liri, barazi e tërrci-vërrci. Në jetë të jetëve kështu qoftë. Amin.
Por, ajme, se kangurushët s' janë vetëm dordolecat e shenjtë të citosur me prapambetje e mediokritet, të cilët rrinë serbes në fund të bahçeve private të politikës, me qëllim që sorrat dhe orlat të mos iu hanë të lashtat që janë taksur për ta. Krra-krra!...Jo, mos e dhëntë Zoti! Ata janë të futur edhe brenda kostumeve të deputetëve, të drejtorëve, të shefave. Dhe kanë tarbietet e lashta të sojit, të klanit, të fisit. Kërkënd tjetër nuk lejojnë të qaset brenda vathës së tyre. Kësisoj i bie që kollarja e tyre të mos jetë vetëm shënjuese e sharmit elegant dhe estetik, por edhe dëftuesja e asaj spangos që mbyll një thes me dy gryka.
Faqeza botës dera e partisë është pragu i mekamit të tyre, të cilin mund ta puthin qindra herë gjatë ditës, por faqeza vetes ai është pragu i halesë së përbashkët. Ngastrat e politikës janë prona e tyre e zaptuar me forcën e brutalitetit dhe nuk lejojnë kërkënd tjetër të qaset aty. Sakën! Dhe nëse këto ngastra tashmë rezultojnë të varfëra me potasin dhe magnezin e lirisë, ata janë të gatshëm të ulin pantallonat dhe t' i pasurojnë me jashtëqitjen e tyre.
Thonë se janë militantë, njerëz që kanë bërë beteja e përleshje, mu si ai personazhi i Dostojevskit që mëtonte se kishte marrë tetëmbëdhjetë plagë në ushtrinë e Napoleonit (dyqind e kusur vjet më parë), për të mos përmendur pastaj luzmat e pafundme të veteranëve të këtij vëndi, që gjoksi iu feks nga dekoratat e luftrave të pabëra.
Filozofia e kangurushëve qimebutë e gëzofmurmë të partive është filozofia e «yxhymit ». Yxhym, mamluk!, siç thuhet tek një film i vjetër, dhe tashmë që jemi në prag zgjedhjesh mund ta shikosh fare llagar shtëllungën e pluhurit që lë mbrapa turravrapi i tyre kalorsiak drejt posteve zyrtare e partiake. Tridhjetë e tre frymë të gjalla konkurojnë për postin e kryetarit të partisë në Berat, dhe po kjo gjendje është dhe në shumë qytete të tjerë. Shumë prej tyre janë me shkollë të mesme, dëshmi e qartë se si CV-të bëhen WC.
E gjithë kjo duket si diçka engledisëse dhe argalisëse, por s' është ashtu. Partitë janë krijuar për t' i bërë opozitë njera-tjetrës, përndryshe nuk ka kuptim pluralizmi. Pikërisht në qytetin që përmendëm më sipër sundon si pasha me shtatë tuje kryetari i bashkisë, Fadil Nasufi, një komunist kronik i pashërueshëm, që zhguallin dhe nishanet e vjetra i la në brigjet e viteve '90 dhe nxitoi të futej nën një petk më elegant. Sfungjer i vjetër, të cilin edhe po ta shtrydhësh shtatëdhjetë herë në ditë për t' i xjerrë bojanë e kuqe të ideologjisë nuk bën lazëm, sepse saora nga faqja tjetër ai thith llurbën e zezë të allishverisheve. Qyteti është katandisur për iza të perëndisë: pa teatër, pa kinema, të gjitha institucionet e tjera kanë degraduar. As televizione, as gazeta dhe, tashmë, as edhe opozitë. Sepse opozita, pra në këtë rast PD, është përfshirë në luftën absurde të babëzisë për poste, kurse vetë këshilli bashkiak është aq i butë sa të kujton një teqe paqësore ku ndahet hashure dhe hallvë (jo hallvë morti, por hallvë e ëmbël kompromisesh).
P. «P» e madhe e shtypit, «p » e vogël e shtypit. Partia. Politika në plan të parë. Kanë kaluar gati njëzet vjet pluralizëm, por nënbarku i kësaj fraze, si të ishte një xixëllonjë e ardhur mysafire prej skëterrës, vazhdon të prodhojë dritë të zezë. Në këtë vend e ke më të lehtë të gjesh zhivë të kuqe, se sa një njeri të pavarur, medemek një lis vetmitar që ndjell në kurorën e tij zogj dhe rrufe. Nëpër rrugë, nëpër kafene nuk diskutohen veçse bëmat e fundit të politikës. I gjithë qëndrimi i sotëm ndaj Lenka Çukove duhej të ishte shndërruar në një neveri paqësore dhe në dërstilën e demokracisë duhej të ishin hedhur për t' u shpëlarë qilimat e metodave komuniste, velënxat e shprehive të tyre. S' ka ndodhur kjo dhe tek shumë kangurushë antikomunizmi është thjesht një gjasmim, sepse në të vërtetë është një dashuri e sublimuar.
Në një klimë politike luftarake, njeriut, për të qenë i besueshëm, dhe për të mos u gjendur gafil, i duhet të flejë në krevat së bashku me rrobat e zborit që ia ka dhënë badiava partia. Kësodore, i mënçuri duhet t' i bëjë pyetjen vetes: do të ekzistojë si i pavarur në periferi të vëmëndjes së shoqërisë, aty ku gjenden manaferra të pluhurosura, shishe plastike të flakura, copa gazetash me të cilat (me nder) fshihet menderja, apo do të jetojë si i varur nga partitë, në qendër të shoqërisë, të mediave? Në rastin e dytë duhet të ndodhë procesi i kangurizimit të tij.
Kangurushët e njohin nga era të zonë dhe janë të gatshëm që, ashtu, me pamjen e përunjur, me sytë e përqarë, t' ia japin vetë hallkanë për t' ua shkuar në hundë, mjafton që i zoti t' i lejojë që t' i venë të lumtur nga pas, cok mu aty ku ndahet vorba me çorbë. Kanë një kurriz tmerrësisht të epshëm për ta flakur vrikthi padronin e vjetër dhe mund të habisin gjithkënd kur samarin dhe shalën e vjetër e kanë zevëndësuar me një tjetër, fringo të ri. Me një kusht: që aty, matanë, të jetë hazër grazhdi i tërshërës.
P. «P » e madhe e shtypit,«p » e vogël e shtypit. Partia. Politika. Në vërtetë p-ja e vogël s' iu hyn shumë në punë kangurushëve, sepse të dyja këto fjalë i shkruajnë me të madhe. Janë një çift i mrekullushëm fjalësh lezbike, të cilat mund të pllenohen in vitro dhe mund të lindë parajsa. Parajsa! Vërejeni mirë këtë fjalë. Shiheni se si prej kopshtit të saj largohet i turpëruar gjarpëri i «s »-së, pikërisht ai gjarpër që ndihmoi për mëkatin zanafillor. Dhe ja ku e kini tashmë fare cullake: Parajsa – s = Paraja. Ja pikërisht këtë ekuacion e kanë me shumë ëndje kangurushët tanë.

Balil Gjini



Epigrami; një rikthim tipik nga Bobaj
http://fatmir-terziu.blogspot.com/2009/03/epigrami-nje-rikthim-tipik-nga-bobaj.html
http://fatmir-terziu.blogspot.com/2009/03/epigrami-nje-rikthim-tipik-nga-bobaj.html

Fatmir Terziu
(Londër)Kohët e fundit më kanë rënë në dorë disa epigrame poetike. Autori i tyre, krijuesi shqiptar, Iliaz Bobaj, duket qartë se ka ringjallur një vëmendje të haruar ose të lënë në mes në këtë anësi të krijimtarisë poetike të titulluar prej kohësh me emrin epigrame. Epigramet, që janë një formë e shkurtër poetike, kryesisht poezi me mprehtësi satirike dhe zakonisht të shkruara si një çift i shkurtër apo një strofë, kanë joshur Bobajn në krijimtarinë e tij të ndjeshme. Epigrama vjen nga gjuha greke dhe që nënkupton në gjuhën shqipe, mbishkrimin. Në botën krijuese perëndimore epigramet u lëvruan dhe u bënë të njohura në shekullin e shtatëmbëdhjetë nga poetë si Ben Jonson dhe John Donne. Këto vitet e fundit ka patur një interes në rritje në këtë lloj krijimtarie dhe një synim studimi të epigramës së lashtë greke, një stil që ka qenë gati i neglizhuar nga gjenerata e dijetarëve. Kanë qenë autorët Kathryn Gutzëiller, që solli një monografi me studime dhe Gideon Nisbet që tregoi se këto poezi meritojnë të trajtohen në studime më të gjëra, jo vetëm në artikuj dhe në komente, por edhe në pasazhe të mirëfillta tekstuale studimi. Këtë rrugë e ka ndikuar edhe poeti shqiptar, Iljaz Bobaj që ka krijuar mjaft epigrame të fuqishme. Dy fjalë për epigraminEpigrami është një shënim i shkurtër, i mençur, dhe zakonisht i paharrueshëm, një deklaratë. Rrjedh nga greqisht: επίγραμμα (epi-gramma) "për të shkruar ose mbi - mbishkruaj" (shih metra, GREKE 3 dhe 4). Kjo paraqitje letrare ka qenë e punësuar në letrat poetike për mbi dy mileniume. Tradita greke e filloi epigramin si poezi, të gdhendur në kushtrimore, sipas ofertave përditësore në ardhjen mendore që vinte si e tillë nga nevoja e nga shekujt - duke përfshirë edhe statutet e atletëve - dhe mbi vdekjet e “monumenteve”. Këto epigrame origjinale bënë të njëjtën punë si poezia, edhe pse funkionuan si një tekst i shkurtër i rëndomtë, por pa haruar edhe ata kryen funksionin e tyre në varg. Epigrami u bë një stil letrar në periudhën Hellenistike, që medohet se ndoshta u pasqyrua si i tillë dhe u përfaqësua si i tillë nga dijetarët e kohërave. Më vonë në letrat greke dhe ato të traditës, shpeshherë është ngatërruar epigrami dhe forca e tij me elegjitë. Megjithëse epigramet janë zakonisht të shkurtëra, epigrama letrare greke nuk e ka trajtuar gjithmonë si të shkurtër dhe këtu është si të thuash ajo ngatërresë midis epigramës dhe elegjisë. Por, sidoqoftë po të vihen re me kujdes ato ndahen midis tyre nga metri, kupleti elegjiak etj. Në të parën gjërat shprehen e mbahen konçiz, në të dytën ka anekse të tjera që shtrojnë analizë më të detajuar. Shumë nga llojet e karakteristikat letrare të epigramës shikojnë mbrapa për të inskriptuar kontekste, veçanërisht epigramën e varrimit, e cila në epokën Hellenistike bëhej si një kushtrim letrar. Lloje të tjera në vend që të shikojnë performativen dhe kontekstin e ri, i cili në epigramë është fituar në këtë kohë, ashtu si edhe dihet që ajo nisi të shkruhet dhe erdhi duke lëvizur e zhvilluar më tej që nga koha e gurit papirus: ashtu siç lindi edhe fjala në gjuhën greke perkitëse me këtë lidhje, simpozium. Shumë epigrame kombinojnë elemente të ndryshme dhe ata i tregojnë lexuesit të tyre (ose dëgjuesit) në forma të thjeshta ose edhe këshilla për të pirë dhe të jetojnë për sot, sepse jeta është e shkurtër. Me fjalën epigramë, siç e theksuam edhe më lart ne kuptojmë tashmë një poemë të shkurtër me një mesazh mendjemprehtë që vjen nga ana tjetër e mendimit; ose një mendjemprehtësi e kondensuar e shprehjes së mesazhit në prozë. Në prozë e gjejmë tek Oscar Wilde i cili është njohur si epigramitistë i prozës. Arti i kultivuar i tipit epigramë ishte zhvilluar në shekujt e 17 dhe 18 në Francë dhe Gjermani nga Voltaire, Schiller, dhe disa të tjerë. Forma u ringjall në periudhën e Rilindjes. Më vonë zotërit e epigramës u bënë Ben Jonson; François VI, dukë de La Rochefoucauld; Voltaire; Papa Alexander; Samuel Taylor Coleridge; Oscar Wilde; dhe George Bernard Shaw. Në Angli epigramën e lulëzuan me punën e panumërueshme të tyre poetët Donne, Herrick, Ben Jonson, Papa, Byron, Coleridge, dhe Walter Savage Landor. Në Gjermani mund të përfshijmë Logau, Lessing, dhe Herder. Në të shekullin e18-të në Francë, janë emra si Boileau-Despréaux, Lebrun, Voltaire , të cilët zgjatën edhe në formë epigramën. Poetë të shekullit të 20-të që janë studiuar për epigramat e tyre janë Yeats, Paund, Roy Campbell, dhe Ogden Nash. Por gjithmonë një nga më të shkëlqyerit e kësaj lëmie ishte Oscar Wilde. Veprat e tij janë një model dhe më së shumti vepra e tij "Unë mund të rezistojë çdo gjë përveç sprovës.", është një kryevepër e këtij zhanri.Ne gjithashtu mendojnë se epigrama është si një 'pikë' kulmore - që përfundon në një poemë ose kthesë satirike me domethënie. Kurrsesi nuk ndodh me të gjitha epigramet greke që të sillen në këtë mënyrë; shumë prej tyre janë thjesht përshkruese. Kjo ka ndodhur me poetët latin që riskuan krijimet e tyre duke i përshtatur me modelet greke, sidomos poetët e sotëm Lucillius dhe Nicarchus. Duke cikluar këto mendime për epigramën natyrshëm nuk duhet të harojmë se burimi kryesor për këtë është antologjia e letërsisë greke, botuar nga Universiteti i Oksfordit, një përmbledhje që nis prej shekullit të 10 të erës sonë, bazuar në koleksionet e saj më të vjetra. Epigramet e BobajtEpigramet e autorit Bobaj janë një rreth ndodhish jete. Një rreth qarkullim që plotëson një itinerar domethënës. Krejtësisht poezi me telajo të tendosur poetike dhe me ngjyra të forta përditësie. Bobaj propozon një interpretim të epigramës së hershme, nëpërmjet një propozimi figurativ ku për bazë ka lidhjen konceptuale. Ai vjen me këtë propozim duke konceptuar lirshëm një supozim të hershëm që vjen nga kjo kategori poetike. “Përzgjedhja”, “Vendi i pare”, “Lekët” , “Në mesditë”, “Fjala”, “E sotmja” etj., janë disa nga epigramet që sjedhin fuqishëm idenë se kjo lloj krijimtarie është e shëndoshë nën syrin dhe penën e poetit shqiptar. Duke lexuar këto epigrame shihet qartë ajo që lidhet me bazat interpretimit të kësaj forme poetike, që fuqizohet edhe me supozimin se ata janë pjesë e një imagjinareje në përgjithësi; por nga ana tjetër është edhe një teori që përpiqet të shpjegojë se epigramet e krijuara nga Bobaj vijnë nga arsye që akumulojnë meshat e dëshmive historike, të kapluara në kohë, vend e hapësirë përpos caqeve të përditësisë. Po të shihen nga personazhet, ose nga ana imagjinare, epigramet e krijuara nga poeti Bobaj, nuk janë domosdoshmërisht të shkëputura krejtësisht nga bota e sociales, apo përditësia e poetit, dhe më së shumti kuptohet se kjo nuk është në vetvete një procedurë kontradiktore ose e një aspekti të dënueshëm. Unë, megjithatë, kam përshtypjen se ky autor është tepër i fjalëpërfjalshëm, me horizont të gjerë në zbatimin e konditave të saj historike me një dëshmi të qartë për interpretimin e epigramës. Një interpretim që depërton në gojën dhe gjykimin e lexuesit. Kathryn J. Gutzëiller në librin e saj “The Neë Posidippus” shpjegon se “lexuesi tek epigrami është jo thjesht një lexues, por një thirës i pltëfuqishëm i një mesazhi që vjen nëpërmjet linjave konceptuale” (Gutzëiller, 2005: 12-13). Duke parë këtë detaj shihet se epigrama e Bobajt pėrmbush synimin e saj me sukses duke demonstruar lidhjet konceptuale midis poezisë: ajo tregon motivet përsëritëse dhe tregon se si në mënyrë të përsëritur Bobaj, jo vetëm shpalos ndjenjat e tij më të thella, por edhe mbështet krijimtarinë e tij në emërtesën e tij poetike, si e ka titullin ajo e pigramë. Në fund lexuesi mund, megjithatë, ende të pyesë veten nëse kjo është në të vërtetë e gjitha që mund të ketë qenë arritur nga një interpretim koheziv i kësaj epigrame nën dorën e Bobajt. Për shembull, ne mësojmë duke lexuar krijimtarinë e Bobajt, se asgjë për të realizuar një finesë të poezisë nuk është intertextuale, as nuk mjaftohet vetëm me një artistike formale (me përjashtim të asaj që vjen jashtë përditësisë), ose mënyra në të cilën epigramet luajnë me një ton therës të vijëzuar në traditë. Ai nuk është i rastësishëm në këtë lloj krijimtarie. Lëvrimi i tij është një gërmim i ndjeshëm dhe një arsye më shumë për ta cilësuar atë tejet të përgatitur në këtë aspekt. Edhe pse unë disi kam mendim tjetër për interpretimin e individuales në këtë lloj poezie, të cilën e shoh si një dobësi të Bobajt, prapë arsyeja që vjen nga epigrame të tilla si e “E sotmja”: E sotmja kish rënë në mendime të thellë.Njerëzit thanë:-Vret mendjen,si do jetë e nesërmja.Ajo psherëtiu pikë e vrer:-Më dhembin plagët,që më la e djeshmja !apo, “Lëvdata e pamerituar”:Kjo dhuratë përmbi dhuratat,e ka një sekret të thjeshtë:është një thes me kashtë,pa kokrra,ndaj i falet tjetrit lehtë.është një paralele artistike që ndërlidh anë të ndryshme të kuptimit të tyre. Në një kontekst më të gjerë ai lidhet me atë që quhet sot zhanri i ripërcaktuar. Zhanri i ripërcaktuarDuke vijuar në kohë e në hapësirë, shihet qartë se epigrami pati një kryqëzim midis traditës evropiane të lëvrimit të tij dhe modelit të përshtatur dhe të kopjuar nga grekët. Shumë nga këto kryqëzime poetike formuan epigramën selektive dhe afruan në tërë procesin lëvrues ripërcaktimin e epigramit se zhanër. Këtu indigjenca romane që vinte me satirën e tipit ekzametër, arriti që të dominonte dhe jepte një bazë të shëndoshë për epigramin e quajtur bashkëkohor. Në këtë aspekt shihet edhe krijimtaria e Iliaz Bobajt. Ajo ka një ngjyrim të thellë shprehës dhe vjen si një postulat mbishkrues e tepër mesazhdhënës. Bobaj ka argumentin bashkëkohor të ushqyer nga përditësia dhe të mbrujtur nga njohuria e tij e thellë, po aq edhe nga praktika e tij jetike në kohë dhe hapësirë tjetër. Duke parë aspektin tematik, natyrshëm njeriu është dominimi kryesor, por edhe hapësira, vendi, kumti dhe inicializmi aq sa edhe simbolizmi kanë një shtrirje dhe rrokje të gjerë. Ai shkruan për “Gjyqet”, “Identiteti-n”, po aq edhe për “Këngën”. Kështu në epigraën e tij ndihet qartë shqetësimi dhe preokupimi i tij që prodhon bashkëkohoren e diskursit therës ose shprehës. Diskursi therës ose shprehësEpigrama e Bobajt vjen me një ton nënkuptimi dhe shpesh sjell një ngjarje të vetme duke u vënë tërësisht nën pushtetin e një mendimi të hollë, dhe derivatin e një konteksti të dislokuar në hapësirat e trajtimit të saj mendor tek lexuesi. Epigrama e krijuar nga poeti shqiptar nget brenda këtyre hapësirave mbingarkesën që vjen si një vërejtje dhe që kërkon zbatim logjik në një kohë të shkurtër, në një afat me ngarkesë urtie ose në një itinerar paradoksal ku elementët e saj dekorativë që vijnë nën pushtetin e fjalës formojnë diskursin therës ose shprehës. Për ta bërë këtë më shpjegues në lidhje me krijimtarinë e Bobajt, unë gjeta një pikëtakim me epigramën e vëzhguar nga Dr Jamrach Holobom, kur shprehet se: “Ne i dimë më mirë nevojat e vetes, se sa ato të të tjerëve. Të vetëshërbehemi është ekonomia e administratës.” Apo edhe në një tjetër kur ai gjen lidhjen e figurshme brenda njeriut: “Në çdo zemër të njeriut është një tigër, një derr, një gomar dhe një bilbil. Diversiteti është për shkak të karakterit të tyre të pabarabartë, pra aktiviteti.” E tillë është edhe epigrama e krijuar nga Bobaj, ku diskursi therës ose shprehës krijon këtë pikëlidhje sistematike e të qëndrueshme. Le të shohim epigramën e katërmbëdhjetë të prurjes së tij: “Karakteri dhe interesi” “Për të mos e lënë njeriun të dalë nga vetja,/karakteri e tërheq nga veshi./Po të lëshojë pe karakteri,/njeriun e merr zvarrë interesi.” Pra shihet qartë ajo lidhje që depërton si një diskurs më vete në tërë strukturën dhe forcën shprehëse të epigramës. Por, në këtë pikë kemi edhe një ndikim. Një ndikim që vjen përpos lëvrimit të përafërt të autorit me fabulën. Shpeshherë dashamirësit e epigramës së Bobajt e ngatërrojnë këtë në krijimtarinë e tij. Ata ndjehen madje ngushtë teksa bashkojnë në një emërtesë “Epigrame dhe fabula nga Iljaz Bobaj”. Ajo mund të shihet edhe si një nyjë argumentuese tek vetë Bobaj që shkruan afërsisht ngjashëm tek “Lëvdata e pamerituar”: “Kjo dhuratë përmbi dhuratat,/e ka një sekret të thjeshtë:/është një thes me kashtë,pa kokrra,/ndaj i falet tjetrit lehtë.” . Në një farë mënyre edhe pse këtu lidhja është tërësore, ajo që nënkupton është burimi i mosnjohjes, apo ndëshkimi me anë të farsës, ku diskursi shprehës është jotolerant.




Gazeta Lazerati Prill 2009

5 vjet gazeta LAZERATI
Më 20 shkurt të vitit 2004 nëpër duart e lazaratasve dhe kioskat e gazetashitësve të gjirokastrës së bashku me gazetat e tjera kombetare dhe lokale filloi rrugën e saj gazeta LAZERATI botim periodik i shoqatës atdhetare kulturore Lazerati që ishte krijuar disa muaj më parë.Kjo ishte një ngjarje shumë e rëndësishme për komunitetin e lazaratit . Ata përherë të parë në historinë e tyre shekullore do te kishin gazetën e tyre, ku do te mësonin historinë dhe kulturën e fshatit të tyre, si dhe do shprehnin opinionin e tyre për ngjarje të rëndësishme të historis së tyre .Pati edhe skeptike që menduan se kjo gazetë ashtu si mjaft të tjera në vendin tonë do të binte nën ndikimin e grupimeve të ndryshme politike për tu përdorur në interes të tyre.Kryesia e shoqatës duke patur parasysh këto ndikime, që në numrat e parë të saj përpiloje dhe shpalli në faqet e saj kodin e gazetes i cili i shërbente qëllimit që i kishte vënë vehtes shoqata.Sot pas 5 vjetesh shikojmë me kënaqësi që gazeta e shoqatës sonë i realizojë dhe vazhdon ti realizojë qëllimet që i kishte vënë vehtes. Në faqet saj kanë zënë vend ngjarje të historisë së fshatit tonë ,zakone e vlera të kulturës sonë ,inndivide që kanë kontribuar për fshatin dhe për kombin .Stafi botues i gazetës në bashkëpunim me kryesinë e shoqatës dhe intelektualët e fshatit ja ka aritur të mbajë qëndrim të ekuilibruar të gazetës duke mos lejuar të cënohet askush, por në faqet e saj të zënë vend vlerat më të mira të këtij komuniteti .Në faqet e gazetës sonë kanë gjetur vend edhe mendimet e miqëve dhe dashamirësve të fshatit tonë për individë dhe ngjarje që lidhen me lazaratin .Shumë gjëra janë evidentuar në kete gazetë në keto 5 vjet ,janë me qindra faqe ,por ne jemi të ndërgjegjshëm se ka akoma shumë për të bërë.Lazarati nuk është vetëm i madh si numur popullsie (ndoshta fshati më i madh në Shqiperi ) por ai ka një histori e kulturë shumë të gjerë ,një jetë socale shumë dimensionale që meriton të evidentohet në faqet e kësaj gazete .Është detyrë e bijve ,intelektualeve e sidomos të rinjve të fshatit që ti zbulojnë keto vlera dhe ti fiksojnë ato në faqet e kësaj gazete për sot dhe për të ardhmen.Duke falnderuar gjithë bashkepuntorët dhe kontribuesit e kësaj gazete ,le ti urojmë suksese edhe më të mëdha në 5 vjetorin e saj, gazetës sonë të dashur Lazerati.
Islam Buci

REPUBLIKA E SHQIPWRISW
BASHKIA KAMWZ
Nr.685..prot Kamwz mw 11-08—03-2009
I nderuar Z Dashnor Aliko kryetar i komunws Lazarat.

Nw emwr tw Bashkisw Kamwz ,dwshiroj t’ju pwrshwndes dhe uroj suksese nw punwn tuaj fisnike.
Letra qw po ju dwrgoj ka tw bwjw me njw ngjarie tw rwndwsishme nw jetwn e komunitetit tw qytetit tw Kamzws ,dhe mendoj se kontribuon edhe mw shumw nw mardhwniet e bashkwpunimit midis institucioneve tona.
Kamza ,njw qytet i rikrijuar kryesisht pas viteve 90tw, me sipwrfaqee 21.7 km2 e popullsi 90.000 banorw ,rrjedhojw e migrimit tw popullsisw sw ardhur nga i gjith vendi.
Bashkia jonw ,ka njw pozicion tw rwndwsishwm gjeografik nw kryqwzimin e rrugwve tw rwndwsishme qw lidhin veriun e Jugun e Shqipwrisw me Tiranwn ,nw trekwndwshin Tiran-Rinas-Durrws . Si rezultat i kwsaj jo vetwm wshtw populluar me njw shpejtwsi marramwndwse ,por janw kryer edhe investime tw gjithanshme ,ndwrtime private e publike , rrugw tw reja ,objekte social-kulturore ,stadiumi i qytetit ,etj,pra wshtw transformuar e gjithw infrastruktura e qytetit, gjw qw e kanw ndryshuar rrwnjwsisht Kamzwn.
Nw ritmet e zhvillimeve bashkwkohore e vendosjes sw kontureve tw njw qyteti modern ,sw shpejti hapet Qendra e Pritjes ,Informacionit e Shwrbimeve (one stop shop),i pari nw llojin e tij ,hartuam e zbatuam projektin e adresave dhe kodifikimin e banesave e tw gjitha objekteve nw teritorin e Bashkisw sonw .
Nw kwtw logjikw me vendim tw Kwshillit Bashkiak tw Kamzws ,njera nga rrugwt e qytetit tonw ka marrw emrin e komunws tuaj : Rruga Lazarat ,si shenjw e miqwsisw dhe respektit ndaj zonave e krahinave tw vendit tonw.
Nw fund dwshiroj qw sipas traditws shqiptare tw uroj : “E gwzofshi dhe qoftw pwr jetw emwr i merituar.
Xhelal Mziu
KRYETAR



FALENDERIM
Shoqata Kulturore Atdhetare Lazerati falenderon Këshillin bashkiak të Qytetit të Kamzës i cili vendosi që nje prej rrugëve të ketij qytetit ti jap emrin “LAZARAT ”. Ky është një nder që i bëhet komunitetit të Lazaratit për vlerat e tij atdhetare ,patriotike dhe kulturore të cilat shumë herë janë lënë në haresë ose janë nënvlerësuar. Vendosja e emrit një rruge të qytetit të Kamzës veç të tjerave do të afrojë dhe më shumë komunitetet midis tyre.Marja e emrit "Lazarat " e një rruge në këtë qytet që është në kërthizën e Shqipërisë dhe piklidhëse midis Kosovës, Veriut dhe jugut të Shqipërisë është edhe më kuptim plotë për nacionalizmin që ka treguar ky fshat në historinë e tij mijra vjeçare.









Gazeta Lazerati Nr 20 dhjetor 2009

Fjala e hapjes së simpoziumit nga kryetari i shoqatës Islam Buci


Te dashur pjesmarës!
Sot jemi mbledhur për të festuar dy nga ngjarjet më të rëndësishme për komunitetin e Lazaratit; 100 vjetorin e mësimit të gjuhes shqipe në Lazarat dhe 70 vjetorin e ndërtimit të shkolles “ BABA REXHEPI ”. Për këto dy ngjarje të rëndësishme Shoqata Kulturore Atdhetare Lazërati në bashkëpunim me drejtotrinë e shkollës së bashkuar Lazarat dhe me komunën e Lazaratit organizon simpoziumin me temë “ 100 vjet Arsim Shqip në Lazarat ”. Populli shqiptar në historinë e tij mijra vjeçare për të mbijetuar i është dashur që të përdor pushkën por edhe penën si element i rëndësishëm për të ruajtur dhe zhvilluar identitetin e tij kombëtar. Për këte patriotet e Rilindjes sonë kombëtare i kushtuan një rëndësi shumë të madhe mësimit të shkrimit të gjuhës sonë shqipe. Lufta e tyre u bë me intensive në shek.e 19 dhe fillimin e shek.20 ku rreziku ishte më i madh për vendin tonë.Edhe lazaratasit të etur për dije u perpoqën dhe së bashku me patriotët gjirokastrite të cilët hapën shkollën e parë shqipe në vitin 1908, dhe pas saj në nentor të po atij viti bënë të mundur që në shkollën turke të fshatit (meitep) të fillonte edhe mësimi i gjuhës së bukur shqipe.Kjo datë është shumë e rëndësishme për fshatin tonë sepse tregon që prindrit dhe gjyshrit tanë ishin ndër të parët që u perpoqen për mësimin e gjuhës shqipe.Një ngjarje tjetër e rëndësishme për Lazaratin është dhe ndërtimi me kontributin e tyre 70 vjet më pareëi shkollës “ BABA REXHEPI ”.Kjo shkollë që kemi edhe sot dhe që zëvendësoi shkollën e vogel turke me dy dhoma u bë vatër e rëndësishme e edukimit të qindra e mijra lazaratasve. Ne që tani jemi të thinjur kujtojmë dhe përulemi me respekt përpara atyre dhjetra mësueseve tanë ,disa prej të cilëve janë sot këtu midis nesh, të cilet na mbajtën dorën e na mësuan të shkruajmë gjuhën tonë të dashur shqipe.Ishte edhe mundi e pasioni i tyre që kjo shkollë ariti rezultate të shkëlqyera gjat ekzistencës së saj dhe sot nxënësit e kësaj shkolle punojnë në aktivitete teëndryshme në administratën shteterore dhe studjojnë neëshkolla brenda dhe jashtë vendit. Duke e përfunduar me lejoni të falenderoj të ftuarit tanë te nderuar : Zv.Ministrin e MASH Z.Halit Shamata, Prefektin e qarkut të Gjirokastrës Z.Spiro Ksera, N/kryetarin e qarkut Z.Maksi Guxo,Drejtorin e DRA Z.Vasil Muka,Rektorin e Universitetit “Eqrem Cabej” Z.Gëzim Sala dhe grupin e padagogëve te këtij Universiteti , ish drejtuesit dhe ish mësuesit e shkollës së Lazaratit ,ish nxënësit e kësaj shkolle dhe të gjithë te ftuarit e tjerë miq e dashamiras të Lazaratit.

Pwrshwndetje nga mwsues

Yzeir Poshi- Mësues në pension
-Lazarati mund të quhet edhe Manalat i tretë sepse është pothuaj ngjitur me Gjirokastrën. Kam punuar dhe kam dhënë mësim ne Lazarat nga viti 1968 deri në vitin 1974 duke dhënë lëndët e kimisë dhe biologjisë. Kisha nxënës shumë të mire ,teëtalentuar midis të cilëve mund të theksoj fëmijë nga fiset Krishtaj, Aliko, Pollo,Gjolleshi etj.. por nuk do ti përmend me emra pasi disa prej tyre nuk janë më. Me nxënësit e kësaj shkolle unë kam marë pjesë në konkurse sidomos për anatominë e krahasuar. Me këta fëmijeëne meritonim vendin e parë por shume herë nuk na i jepnin per arësye që dihen; unë e ndjeja këte por nuk mund të flisja për shkak të regjimit.Sot situata ëshë ndryshe dhe unë u bëj thirrje të gjithë nxënësve dhe të rinjëve të Lazaratit që të mësojnë si nxënësit e mi të atëhershëm e kështu të ecin perpara…


Jani Zhako-mësues në pension
-Javën e kaluar me erdhi në shtepi në Dervician drejtori i shkollës se Lazaratit ,Saliu dhe më ftoi teë merja pjesë në këtë festë bashkë me ju. U ndjeva shumë i emocionuar dhe qava.Ne vitin 1957 erdha nga Mursia në Lazarat në klasen e katërt fillore.Këtu gjeta nxënës shumë të mirë emrat e 14 prej të cilëve i mbaj mend edhe sot duke filluar nga kardiologu Islam Buci, Brahim Difo,drejtorin Sali Rabi,Vajza e xha Velos,Raman Boci,Ylli Gerveshi,Haki Hallaci,Gafur Brahimi,Hateme Brahimi,Hito Brahimi, Kalo Kazma, Manxhare Gerveshi, e Haxhua e xha Kadriut-Haxho Kazma. Tre vitet e tjera shërbeva në klasën e parë me 42 nxënës dhe u mësova gjuhën e mëmës së tyre ,gjuhën e bukur shqipe.Më vonë shërbeva në fshatin tim Dervician ku edhe aty ju mësova fëmijve gjuhën e nënës time –gjuhën greke.Por nga Lazarati ruaj kujtime shumë të mira për nxënësit dhe për prindrit e tyre që na donin dhe na respektonin aq shumë, prandaj ndjehem shumë i emocionuar sot pas 50
vjetësh…I uroj shkollës së Lazaratit suksese edhe më të mëdha.


Dasho Gega-ish drejtor i shkollës
Unë ndjehem shumë i gëzuar dhe krenar që jam sot këtu se këtu vihen në pah ato vlera arsimdashëse të këtij komuniteti që në fakt kure nuk u çmua si duhet.Ndjehem krenar se në ato vite kur unë kam qënë drejtues i saj kjo shkollë pati rezultate të shkëloqyera si në mbarevajtjen e mësimit ashtu dhe në konkurset jashtë saj në rang kombëtar.Dua të flas për prinderit lazaratas që jo vetëm nuk na pengonin por na ndihmonin megjithëse në ndonjëherë i rëndonim fëmijët me punë edhe jashtë shkolle.Prinderit lazaratas pak ti respektoje shumë të donin.Kjo shkollë kishte nivel të lartë, kishtë fëmijë të talentuar si Abaz Aliko, Take Trako,Agron Mahmuti, Eduart Aliko, etj. Gjate qënies time si drejtues ishin reth 300 nxënës me mesatare të lartë por që shumë pak shkuan në shkollë të lartë. Nga këta une do te veçoja Abaz Alikon i cili ishte si një sfungjer që thithte çdo gjë.Gjatë karierës time si mësues Abazi mund të radhitet më i miri ndër 5 nxënës më të mirë që mund të kem pasur. Ai në konkursin kombetar me gjithë shkollat e Shqipërise zuri vendin e parë duke mos humbur asnjë pikë, e megjithate vitin e parë nuk ju dha e drejta për të shkuar në shkollë .Këta ishin nxënësit e Lazaratit për të cilët unë ruaj respekt të veçantë…


Roland Bejko-ish nxënës
Do ta nis ku e la fjalen profesor Dashua. Lazarati ka qënë i peresekutuar… Tani kemi realitet tjeter. Rrugët janë të hapura për djemtë e Lazaratit, por ne në Tirane jemi akome pak edhe pse Lazarati është i madh. Ajo që kemi nevojë sot është të mbështesim të mirët, talentet dhe në vend që të bëni shtëpi me tre kate investoni më shumë për kulturën ,peë dijen se kjo i shërben të ardhmes,të dërgojmë sa më shumë djem e vajza në shkollat më prestigjze në Europ e Amerik.Ne duhet të bindim shoqërine shqiptare me kulturën tonë që jemi ndryshe nga sa na gjykojnë. Uneë falenderoj Shoqatën Lazerati që ka bërë një punë shumë të mirë me temat që u referuan dhe të punojmë të gjithë së bashku për të ecur përpara me gjithë shoqërine shqiptare. Krijimi një lobingu të lazaratasve do ndihmonte për të zënë vendin e mrituar në shoqërinë shqiptare…

Dasho Aliko- ish nxënës ,kryetar i komunës
Doja të Falënderoja shoqatën Lazerati për kumtesat shumë të mira që u prezantuan për të njohur historinë e arsimit në Lazarat.Këto nuk janë të vetmet mbasi ne edhe në të ardhmen do të vazhdojmeë të organizojmë aktivitete për të njohur historinë e fshatit tonë.Lazarati ka dy shkolla ;-shkollën “ Baba Rexhepi” dhe shkollën “Muhamet Gjolleshi” . Që nga viti 2003 e deri tani për mirëmbajtjen e tyre janë investuar rreth 60 milion lekë të vjetra nga komuna. Unë gjithashtu nëpërmjet zv.Ministrit të Arsimit Z.Halit Shamata falënderoj Ministrine e Arsimit dhe Qeverinë për kontributin që kanë dhënë për shkollat e Lazaratit. Kështu ajo ka dhënë për ndërtimin e kopshtit 130 milione lekë të vjetra,për shkollën 9-vjeçara Kordhocë 300 milion lekë, për sistemimin e oborrit të shkolles 9- vjecare 70 milion lekë,për laboratorin e informatikës 25 milion lekë dhe sivjet do të bëhet dhe laboratori i bio-kimisë. I kërkoj z.zv ministër që te na mbështese në kërkesat tona për ndërtimin e një palestre si dhe fonde për rikonstruksionin dy shkollave ekzistuese.Duke përfunduar falënderoj gjithe pjesemarësit në këtë simpozium.

Gëzim Sala-Rektor i Universitetit “Eqrem Cabej”
-Unë dua të vë në dukje një aspekt të rendësishëm të ketij fshati me histori të madhe në krah të Gjirokastrës. Theksoj vlerat e të rinjëve të këtij komuniteti si studentë te Universitetit dhe si pedagogë të Universitetit “Eqrem Cabej”. Për afro 40 vjet histori të ketij universiteti për herë të parë ai ka një student me “Medalje të Artë” dhe ky është lazaratas e quhet Arben Gaba.Sivjet ky është pranuar pedagog pranë departamentit të gjuhës angleze.Jam i bindur se si mësimdhënës i ketij universiteti ai do të eci në gjurmët e pedagogëve të meparshëm lazaratas si Eduart Aliko, Abaz Aliko e Gëzim Basha të cilët sot nuk janë më pedagoge mbasi kanë kaluar në detyra të tjera të rëndesishme në administratën shteterore.Edhe një herë ju uroj suksese sepse të gjithë ne sot pamë nje faqe ndryshe të Lazaratit ,pamë Lazaratin e njerzëve të mirë , të ndershëm ,arsimdashës e patriot i ndryshëm nga ajo pamje që shpesh na serviret nga media ,thashethemet dhe zhurmat e kahëve të ndryshme …

Halit Shamata-Zv.Minister i MASH
Unë nuk di ndonjë fshat tjetër në historinë e arsimit botëror kur nje person paguan për 5 muaj pagën e mësueseve të shkollës pa menduar nëse do ti marë apo jo si ka vepruar bashefshatari juaj që u përmend këtu. Kështu që Lazarati i ngjan ndoshta atij Abaz Alikos që në të gjitha garat nuk ka humbur asnje pikë…Lazarati në të gjitha lëvizjet patriotike kulturore,arsimore e demokratike nuk ka humbur asnjë pikë dhe besoj që edhe në të ardhmen nuk do te humbasë asnjë pikeë Kjo është çështje e ndërgjegjes tuaj , e një fshati kaq të njohur në Shqiperi. Unë nuk mendoj sikurse parafolesit që ne sot jemi në një Lazarat ndryshe. Ne jemi sot në Lazaratin e vërtete,Lazarati i njerëzve me zemër të fortë , me kurajo qytetare por edhe me traditë civilizimi. Kjo është ajo që brezat e rinj në sallë dhe jashtë kësaj salle duhet të marrin menteshat e kësaj tradite dhe të ndërtojne të ardhmen e tyre…Arsimi në Lazarat ka mare investime dhe një nga arësyet kryesore ka qënë niveli i lartë i projekteve që ka paraqitur pushteti vendor.Qeveria ashtu si për gjithe Shqipërine edhe për Lazaratin do ti jape prioritet projekteve në fushen e arsimit. Ne do ti kushtojmë rëndësi sidomos ndërtimit të palestrës (si një pallat i vogël sporti) e cila do ti shërbeje jo vetëm shkollës por gjithë të rinjeve të Lazaratit… I uroj suksese akoma me të mëdha shkollës së Lazaratit dhe mireqenie e begati popullit të Lazaratit.


BEKTASHIZMI DHE ROLI I TIJ NE ZHVILLIMIN E ARSIMIT KOMBETAR NE SHQIPERINE JUGORE

Dr. Shyqyri Hysi
Universiteti “E. Çabej” Gjirokastër
3 dhjetor 2008

Besimi fetar bektashian është i lidhur me emrin e themeluesit të tij, Hynqar Haxhi Bektash Veliut. Haxhi Bektashi, lindi në Horasan në vitin 1249 dhe kur ishte 31 vjeç, në vitin 1280 ndërtoi teqenë e parë bektashiane atje ku edhe sot është teqeja e Haxhi Bektashit, e cila shërbeu si kryeqëndër e bektashizmit botëror deri në vitin 1925. Shumë shpejt ky besim i ri u përhap në gjithë Perandorinë Osmane, në Azinë Qëndrore dhe Ballkan.
Bektashizmi, zuri vend përkrah besimeve të tjera fetare edhe në Shqipëri. Faktorët e shtrirjes së këtij besimi në Shqipëri janë:
1) Ardhja në Shqipëri e misionerëve bektashian, Baba Kasëmi në rajonin e Korçës, i cili erdhi në vitin 1378, Baba Jemini, i cili erdhi në Vutrinë të Nasalishtës, Hysen Babai në Konicë. Në këtë kontekst përmendim veçanërisht Sari Salltikun, i cili njihet edhe me emrin Shën Spiridhonit. Meqënëse, dalja në publik me rrobat e klerikut bektashian, përbënte një rrezik serioz, Sari Salltiku për të plotësuar misionin e tij, qarkulloi në trevat tona i veshur me veladonin e prifti, për këtë shkak njihet edhe me emrin e Shën Spiridhonit. Për Sari Salltikun egzistojnë disa legjenda, të cilat më mirë se kudo gjekë, i gjen midis pleqëve të Lazaratit. Të tilla janë:
Kalimi i ngushticës së Korfuzit me harkanë e tij; “Në detë e shtroi harkanë – thote kënga - Në Korfuz doli i gjallë:” Shërimi i disa njerëzve, të cilët kishin vuajtur për një kohë të gjatë nga sëmundje të ndryshme: Kalimi nga një mal në tjetrin etj.
Mendoj se gjurmët e këtij shenjtori, janë edhe në Lazarat në Selgjiken përmbi fshat, se bashku me Resën dhe Mërzimin. Sel, do të thotë fatthenës, kështu quheshin sherbëtorët e Dodonës. Gjike, sepse në atë periudhë ky vend i takonte fisit të gjike që e strehoi shenjtorin(Selgjike = sel +gjike).
2) Faktori i dytë, i cili ndikoi ndjeshëm në përhapjen e bektashizmit ndër shqiptarë, ishte faktori jeniçer. Me repartet e jeniçerve u lidh besimi bekytashian, për ta dëshmuar publikisht këtë, ushtarët jeniçerë mbanin në uniformën e tyre një shenjë të shenjtorit në kapele, mëngën e Haxhi Bektashit.
3) Natyra liberale i besimit bektashian, krahësimisht me besimin mysliman që ofronte pushtimi osman i Shqipërisë, ishte i përshtatshëm për karakterin separatist e krenar të shqiptarit.
4) Luani i Janinës, Ali Pash Tepelena, ishte një ndihmes e veçantë për ngritjen e institucioneve fetare bektashiane dhe përhapjen e këtij besimi.
5) Bektashizmi nuk ishte një besim fetar zyrtar perandorak, madje nga vitit 1826, ai u bë haptas një besim martir dhe opozitar. Klerikët bektashian u lidhën me çështjen kombëtare shqiptare dhe u bënë më të besueshëm në popull. Karakterin kombëtar të bektashizmit dhe bektashinjve e kanë evidentuar disa studiues vendas e të huaj, midis të cilëve përmendim: Hasluck Brige, Grifanova, Klejer, Jaqëes, Delaroka, Kordha, K. Frashëri, Agolli, Meta, Zeqo, Hysi, Delvina, Butka, Spahiu, Myderizi etj.
Përsa i përket kohes së shtrirjes studiuesit dallojnë tre perioda:
a) Perioda e vjetër, e cila fillon në shek. XIV dhe përfundon me ngritjen e teqesë në Fushë Krujë (shek. XVIII).
b) Nga shek. XVIII deri në vitin 1929(Kongresi III bektashian, i cili vendosi Kryegjyshatën Botërore në Tiranë.
c) Nga ligjërimi i komunitetit bektashian(1930) deri në ditët tona.
Baballarët bektashian rreshtohen me nderim midis pionerëve të arsimit në trevën e Gjirokastrës ata janë; Koto Hoxhi, Pandeli e Koço Sotiri, Sami Dalipi, Baba Ahmet Koshtani, Baba Ahmet Turani, Baba Ali Gega, Baba Sali Matohasanoj, Bajo Topulli,Urani Rumbo, Avni Rustemi, Ilia Dilo Sheperi, Thoma Papapano, Nane Panajoti, Theodhor Panajoti Meksi, Shefki Kallajxhiu, Vangjel zhapa, Andrea Konomi etj.
Zhvillimi i arsimit dhe shkrimi shqip, në gjysmë e dytë të shrek. XIX dhe fillim të shek. XX, kishte mbështetjen edhe të klerikëve bektashian të trevës së Gjirokastrës. Në përgjithësi teqet bektashiane ishin qendra për kultivimin e gjuhës shqipe, megjithëse fillimisht me germa arabe. Studjuesi, Stavro Skëndi në veprën e tij; “Zgjimi kombëtar i shqiptarëve”, shkruan; “Bektashinjtë ishin gjithashtu për futjen kontrabandë dhe shpërndarjen e librave në Shqipëri, kafazë të urdhërit bektashi të punësuar në konsullatat e huaja siguronin botime të ndaluara që u dërgoheshin atyre nga jashtë vendit nën mbulesën e paprekshmëris së konsullatave”. Abetaret dhe librat shqip që botoheshin në Bukuresht, Kostancë e Stamboll dërgoheshin në Tripoli dhe prej andej në Vlorë, nga Vlora në Matohasanaj të Tepelenës tek Baba Saliu që e kishte ngritur këtë linjë. Prej andej; një pjesë dërgoheshin në linjën, Koshtan – Frashër – Melçan - Tetovë dhe të tjerat në drejtimin jugor Teqe e Zallit – Melan – Voshtinë – Janinë.
Baballarët e teqeve të Gjirokastrës, ( Zallit, Melanit, Hajdërie dhe teqesë së Mesit), Baba Zenel Gjoksi, Baba Hajdari i Kardhiqit, Baba Ali Elbasani, paguan njerëz dhe sollën nga Bukureshti abetaret e gjuhës shqipe, veprimtari për të cilën sikurse shkruan edhe studjuesja ruse Ana Grifanova edhe u burgosën në Janinë në vitin 1905. Për të mbrojtur klerikët bektashian, lazaratasit bllokuan rrugën që lidhte Gjirokastrën me Janinën. Raportet e konsujve nga Janina në vjeshtën e vitit 1905, njoftonin për këtë protest, kancelarite evropiane. Baba Ahmet Turani ndërtoi me fondet e teqesë, në fshatim Kardhiq të Gjirokastrës, një shkollë të re.Lazarati dhe lazaratasit kanë filluar qysh në fund të shek. XIX të mësonin shkrim e këndim në gjuhën shqipe. Baba Ali Gega i Teqesë së Zallit, ishte kleriku i pari që investoi në këte drejtim.
Në mbrojtje të alfabetit latin miratuar prej Kongresit të Manastirit 1908, dolën hapur klerikët bektashian të cilët kishin edhe mbështetjen e patriotëve gjirokastrit. Gjatë ditëve të zhvillimit të Kongresit të Manastirit(14 – 22 nëntor 1908), klerikët bektashian dhe antarët e klubit “Drita”, në Gjirokastër organizuan një miting në sheshin e qytetit, në të cilin foli edhe Baba Selimi dhe iu dërguan një telegram përgjithë deputetët shqiptar në parlamentin turk, në të cilin theksonin se; “Gjirokastra mbështeste alfabetin latin”. Në vitin 1910, klerikët bektashian nxitën atdhetaret dhe popullin e Gjirokastrës, për të mos pranuar idenë e një alfabeti shqip me germa arabe, i cili duhej të përdorej në shkollat shqipe të trevës së Gjirokastrës e më gjerë. “Pas Korçës - shkruan Stavro Skëndi - pasoi Gjirokastra. Nga 20 shkurti gjer më 5 mars 1910, u zhvillua atje(në Gjirokastër Sh Hysi) një mbledhje e drejtuar nga ulematë me parësinë. Ata deklaruan se alfabeti latin nuk i bënte dëm as fesë as politikës, dhe se ata qenë të vendosur ta mbronin”. Mbështetja pa rezerva dhe me bindje se ky veprim i evidentonte shqiptarët prej fqinjëve lakmitar, që klerikët bektashian i bënë alfabetit latin garantoi ardhmërinë e tij. Kontributi i klerikëve bektashian në fushën e arsimit kombetar ishte edhe në të holla. Shemsho Hajro, sekretari i klubit atdhetaro – kulturor “Drita” kujton: “Baba Selimi dha një shumë të konsiderueshme të hollash për ngritjen e shkollës Liria” në Gjirokastër.
Gjirokastra është një nga të parët treva, që luftoi për të përhapur shkrimin shqip ende pa u çelur shkollat shqipe(1908 - 1910). Së bashku me përkrahjen e çetave patriotike të Çerçiz Topullit e Mihal Gramenos dhe çetave të Kurveleshit e Labërisë, Gjirokastra krijoi klimën e ngrohtë për manushaqet e gjuhës shqipe. Përpjekjet për arsim kombëtar i kushtuan Gjirokastrës me dhjetra djemë të burgosur, internuar e të hlmuar, nga armiqtë e gjuhës shqipe, midis tyre disa myhyb të teqeve bektashiane si Kadri Gjata(Kumbaro) nga Libohova etj.
Klerikët bektashian të Gjirokastrës dhe të Prefekturës së sotme, janë gjithashtu nga mirëbërsit më të spikatur të arsimit, ndër të cilët përmenden me nderim: Baba Kamber Sadiku, Baba Hysen Kardhiqi, Baba Ahmet Turani, Baba Aliu, Baba Selimi i Teqesë së Zallit etj. Klerikët bektashian të ndjekur prej zjarit që ndezi ushtria greke në Luftën e Parë Balkanike lanë institucionet e djegura bektashiane dhe mërguan jashtë atdheut, por edhe atje dhan gjithë pasurinë dhe hartuan projekte për zhvillimin e arsimit kombëtar. Ja si shkruan apostulli i shqiptarizmës, Mid’hat Frashëri për baban e teqes së Kiçokut: “Kur isha i internuar në Rumani në Zall të Prutit, pata ngushëllimin e pikëlluar të kem një shok në fatkeqësi, Baba Kamberin e Kiçokut, qe një njeri i urtë, si gjithë bektashitë, plak i fortë, afro 80 vjeç, plotë projekte dhe shpresë, shumica e të cilave ishin për arsimin”. Le të shpresojmë se; dritë e diturisë qe shpëtoi Shqipërinë prej thonjëve të asimilimit në fund të shek. XIX dhe fillim të shek. XX edhe sot, përpara do na shpjerë.



Tema: Roli dhe kontributi i shkollës në komunitetin lazaratas e më gjerë.

Hapja e shkollës së parë shqipe në Lazarat ishte evenimenti më i rëndësishëm në jetën e këtij komuniteti,ishe rilindje e ringjallje,rruga e vetme që të çon drejt qytetërimit dhe emancipimit. Në këtë përvjetor të lartësuar në vijme përmes sakrificash e pengesash të panumerta nga rregjimet obskurantiste ëcilat nuk lejonin që populli të mësonte,të kulturohej e të zhvillohej me gjuhën e vet. Hapja e shkollës është rezultat i kërkesave dhe perpjekjeve të vazhdueshme të komunitetit lazaratas,i cili e ndjente si nevojë urgjente shkollimin e fëmijëve të tyre. Përpara hapjes zyrtare të shkollës institucionet fetare shërbyen si qendra të përhapjes e propagandimit të mësimit shqip. Klerikët fetarë krahas detyrave të tyre u bënë promotorë të rilindjes intelektuale duke punuar me moton”Pa gjuhë nuk ka atdhe dhe pa atdhe nuk ka fe”.që në fillimet e saj do të binte në sy dëshira dhe vullneti për të vazhduar shkollën shume nxënës. Disa prej të cilëve si Brahim Brahimi, Iliaz Bobaj, Ago Rabi bashkë me shumë patriotë të tjerë do të shkëlqenin në gjerdanin e artë të krenarisë kombëtare përtej Atlantikut. Iliaz Bobi do të ngelet një figurë e spikatur e lëvizjes patriotike në gjirin e shoqërise”Vatra”krahas Fan Nolit, Sotir Pecit, M.Gramenos,Sevasti e Parashqevi Qiriazit. Iliaz Bobaj,ky intelektual elegant do te vihej shpejt në qendër të luftës në shërbim të mëmëdheut si publicist,mësues dhe veprimtar shoqëror. Idete dhe mendimet progresiste të Iliazit do të pasqyroheshin në revistat e kohës “Përparimi” dhe “Emigranti”. Më 1917 militoi si oficer i ushtrisë amerikane ku spikat karakteri ë nje burri shumedimensionalësh. Ago Rabi një figurë tjeter e spikatur lazaratase. Anëtar i shoqërise “Vatra”, gazetar i gazetës “Dielli”,njeriu që në themel të punës së tij shpalosi gjithë figurën intelektuale,kulmi i të cilës është firmosja e promemorjes drejtuar presidentit të Amerikes Willson ku kërkon në emër të partive politike shqiptare (bashkëfirmetare me Kristo Dakon ,Rexhep Demi Filatin dhe Ago Rakip Lazarati ) që Willson të përfaqsojë Shqiperinë në Konferencën e Paqes për mbrojtjen e tërësisë së saj territoriale . Brahim Brahimi, anëtar dhe drejtues në shoqerinë “Vatra”, veprimtar i shquar shoqeror,luftëtar i çështjes kombëtare. Në gjurmët e këtyre intelektualeve e petriotëve të shquar do te ecnin të tjerë djem lazaratas. Gjimnazi “Asim Zeneli”ë ka te memorizuar emrat e Sadik Bocit e të Muhedin Krishtit,ku i pari S.Boci do të shkonte për studime e më von atashe ushtarak në B.S (veçedetyrave të larta që mbajti në pushtetin e kohës) ; kurse Muhedini,Ismail Gaba e Hetem Aliko do të ishin studentët e parë që do të kapercenin Adriatikun e do të studionin në universitetin e Barit,në Itali. Edhe sot edhe pse s’jetojnë më,mbahen mend për aftesitë e tyre intelektuale,shkallën e lartë të kulturës,konceptin perëndimor të jetës. Ata nuk u lejuan të jepnin ç’kishin mësuar për shkaqe që dihen. Ne vitet 30-40 do të binte në sy karakteri inteligjent i studentit të shkelqyer të Harri Fullc-it, inxhinierit pasionant M.Gjolleshi projektuesit të shkollës “Baba Rexhepi” dhe shume veprave të tjera nëpër Shqipëri. Po kështu Hysni Pollo nxënës shëmbullor i shkollës tregëtare në Vlorë,i cili për rezultate të larta mori bursë shtesë kualifikimi për në Itali. Duke ndjerë rrezikun komunist u përfshi në forcat e djathta duke marë edhe gradën komisar,ku u shqua për forcën e fjalës,sjelljen korrekte,humanizmin dhe vizionin për të ardhmen. Në vitet e mëvonshme do të shquheshin edhe Isuf Bobi, Bilush e Bilal Nuri,Mufit Brahimi,të cilët kudo që kanë punuar e jetuar kanë rrezatuar kulturë e nivel të lartë profesional,kanë lnë gjurmë tek bashkëpuntoret e tyre duke i dhënë një emër të nderuar Lazaratit. Pas vendosjes se rregjimit komunist për femijët lazaratas lufta e klasave do të ishte e pamëshirshme.
Edhe pse nga viti në vit numri i nxënësve të talentuar rritej ishin të rrallë ata që mund të kalonin barierën absurde të biografisë ,e cila kur ishte fjala për femijtë lazaratas shikohej me lup. Do të mbeten të paharruara fjalet e Reit Gabës që vuajti si ai kalvaret e diktaturës në burgje e internime,dhënë në një intervisteë në gazetën “Lazerati” se të vetmin merak e peng ka djalin e tij të talentuar Balilin,të cilit nuk ë dhanë as shkollë të mesme. Si Balili u privuan nga e drejta e shkollimit dhjetra e dhjetra të tjerë që sot do të ishin një pasuri e madhe intelektuale,nder e dobi kombëtare. Shume ëndra u këputën e mbetën përgjysëm, u venitën fushave të Gjirokastrës e maleve të Dropullit. Pavaresisht nga kjo ne besojmë në ringjalljen tonë. Ne vleresojmë e nderojmë sot të gjithë ata nxënës e nxënëse që ishin krenari e shkollës në vite që mbeten shëmbuj e pikë referimi për të gjithë brezat si Enver Mahmuti,Hasan Kazma,Selman Brahimi,Turabi Brahimi,Shyqe Skëndi,Ajet Mahmuti,Haxhi Gaba,Shpresa Brahimi e dhjetra e dhjetra të tjerë të cilët do të rruhen gjatë në memorien tonë kolektive. Gjate viteve 55-90,230 nxënës lazaratas kan mbaruar shkollën me rezultate të shkëlqyera, sikur gjysma e tyre të kishte vazhduar shkollën e lartë ne do te ishim në të tjera lartësi e do të kishim të tjera synime. Sot në diten e përkujtimit të shkolles së parë shqipe, përulemi me respekt përpara gjithë mësuesve tanë që dhanë gjithcka për të mësuar dhe edukuar fëmijet lazaratas,disa prej te cilëve kemi nderin t’i kemi sot midis nesh. Në vitet 60-70 nje brez tjetër të shkolluarish do të plotësonin bindshëm kurorën e inteligjencës lazaratase. Mjeket Hodo Çelo e Islam Buci shume shpejt me aftësitë e tyre profesionale dhe kulturën e gjerë në fushën e mjekesise dhe menazhimit duke u specializuar në fushen e kardiologjisë dhe të endrokrinologjisë do të bëheshin shefa të pavioneve përkatëse,Hodua edhe drejtor spitali , me punen dhe shembullin e tyre brenda e jashtë rrethit dhanë mesazhin e qartë të maturisë intelektuale duke përçuar vlerat më të mira të karakterit lazaratas. Në vitet e mëvonshme shkolla e Lazaratit mori fizionominë e një institucioni të përparuar ku me punën e mësuesve të apasionuar, nxenesit cilesor u shumëfishuan dhe kërkesat për shkollë erdhën gjithnjë në rritje. Edhe pse veshtirësite ekonomike ishin të shumta, shumë djem e vajza vazhduan shkollën e mesme në Gjirokaster,Libohove,Dervican,Delvine,Tirane etj. Një brez i tërë mësuesish si Njazi Mahmuti,Arif Ahmeti,Sherif Krishti,Beqo Mamo,Sali Rabi,Muharrem Pollo,Fatmir Bilbili,Hito Brahim,Sadedin Gerveshi,Hava Brahimi,Bukurie Boci,Saliko Brahimi,Zija Basha,Memo Buci etj i dhanë shtytje përpara punës pedagogjike-shkencore në shkollë dukë ecur në gjurmet e mësuesve të tyre të nderuar. Shume prej tyre punuan jashte fshatit e jashte rrethit si Fatmir Bilbili në Shtëpëz, M. Pollo në Golem,Muzafer Aliko në Suhe, Balil Gjini në Berat,Astrit Proko në Skrapar,Sadedin Gerveshi në Berat,Sadik Gaba e Vahit Brahimi në Tepelene etj,ku secili veç e veç e të gjithë bashkë kanë fituar respektin e mirënjohjen e të gjithë atyre me të cilët kanë punuar. Nuk ka vend të republikes ku nuk ka shkelur këmba e intelektualit lazaratas ,nuk ka vesh të mos ketë dëgjuar fjalë të mira për ta e nuk ka gojë që të mos ketë folur me respekt . Që nga Kukësi i Halil Hallacit,Kruja e Islam Bucit,Berati i Balil Gjinit apo Skrapari i Astrit Prokos vijnë mesazhe respekti ,mirenjohje e malli.Që nga Amerika e largët do të vinte në Mikrofonin e Alfons Gurashit tek Radio Tirana fryma e ngrohtë e Balil Gjinit nëpërmjet zërit të një gruaje nga Rehova e Beratit, ish nxënse e tij e klasës parë:dëshiroj të përshëndes mësuesin tim Balil Gjini nga Lazarati icili me fjalën na ngrohte zemrën ,kurse me frymën na ngrohte duart.
Në tërësine e punës së vetë shkolla ndikoi bindshem në emancipimin dhe zhvillimin kulturor të komunitetit,ne koncepte të reja për jetën,në përmbysjen e mentaliteteve të vjetra dhe formesimin e një shoqërie progresiste ku arsimi u ndje si nje nevojë kryesore pa te cilin nuk mund të ecje përpara.Sot 80% e prindërve të nxënësve të sistemit parauniversitar janë me shkollë të mesme.Ky eshte një start i garantuar që do ta shtyjë përpara dhe s’do ta shuaj etjen tonë për dije. Shkollat e mesme profesionale si veterineri,gjeologji,bujqësore,ndërtimi,mekanike etj kanë qënë synimi kryesor i të rinjve tanë. Shëmbullin e Mahmut Alikos,që edhe pse nuk e kishte shkollën e lartë,me kurset e specializimet që kishte kryer ishte bër specialist i pakundërshtueshëm dhe shpesh konsulent i domosdodhëm i kolegëve të tij,e të Ali Llagaturës i cili për disa vjet rresht punoi si kryeveteriner i rrethit të Fierit,Lame Hallacit, Brahim Kazmes,Memo Kazmës, do ta pasonin veterinerët e lartë Halim Aliko, Limoz Gjolleshi e Bahir Basha dhe zooteknikët Islam Buzheri e Shqiponja Mahmuti. Pas Isuf Bobaj e Bilush Nurit,të cilët merituan e justifikuan detyra të larta në ushtri në gjurmët e tyre ecën Sehit e Saliko Mamo,Take e Bezhan Trako,Agron Gaba dhe Fatri Brahimi etj. . Shembullin e Bilal Nurit teknikut gjeolog ,i cili u shqua për korrrektesi e profesionalizëm të lartë,Halil Hallaçi do të linte emër në hartën gjeologjike shqiptare,duke kryer detyra të rëndësishme shteterore. Në këtë fushë do të vazhdonte studimet edhe Rapo Gjini,i cili në të gjitha ciklet e shkollimit të tij ka njohur vetëm vleresimin “shkelqyeshëm”.Kurse Dashamir Derxho,Paqesor Aliko,Rita Nuri bashkë me Alket Hallaçin e Esat Rabin do te ishin kuadrot e të vetmes shkollë kombetare Gjeologji-Miniera,ku për 10vjet rresht ka qënë n/drejtor i saj Pertef Gaba që ashtu si Gafur Brahimi i cili i dha emër e famë kombëtare bujqesores së Delvinës. Në fushën e mjekesisë do te diplomoheshin mjeku Xhelo Brahimi,Trim Bilbili,Bledi Çelo e stomatologu Nimet Skendi si dhe infermieret-mami Merquze Krishti,Sirma Bejko,Fatime Gerveshi. Harta e profesioneve është e gjerë. Në fushën e ndërtimit spikat tekniku i mesëm Rami Bejko,i cili nga kjo shkollë si një nga nxenesit më të dalluar të Shqipërise do të dekorohej përpara udheheqjes së asaj kohe. Me punën e tij meritoi detyra të rëndësishme në veprat nacionale si Laç,Elbasan,Bulqizë etj.Një nderim i veçante u shkon në këtë përvjetor bijve lazaratas Eduart Aliko,Abaz Aliko,Halil Hallaci,Hodo Cela që me titujt dhe gradat shkencore që kanë fituar janë,poashtu Beqo Mamo si përkthyes i një gjuhe të veçant(kinesçe),Dezdemona Gaba juriste nw parlamentin shqiptar, duke bërë përçues të denjë të dijeve shkencore në fushat që përfaqesojnë duke u bere shëmbull i qarti i rrugës nga duhet të kalojmë e synimeve që duhet të arrijmë. Pas viteve 90 e sidomos në 5-vjeçarin e fundit tendenca është për shkolla e specialitete elitare,kështu djemtë dhe vajzat tona guxojnë në informatikë,arkitekturë,mjekesi,ekonomi,inxhinieri-elektrike,inxhinieri-ndertimi,stomatologji krahas juridikut,degëve të mësuesisë apo gjuhëve të huaja. Kapacitetet janë për të arritur në majat e dijes me shpresë që të ndiqet shembulli i Arben Gabes,ë cili mbaroi me medalje ari dhe sot është pedagog në Universitetin “E.Cabej”,Roland Bejkos dhe gëzim Basha ish pedagog i Universitetit E.Çabej. Duhet të krijojmë edhe ne një ishull lazaratas me performancë intelektuale në mes të Tiranës që kur të trokasim në dyert e institucioneve të larta shtetërore apo private,të gjejmë brenda djemtë,vajzat,nipërit e mbesat tona. Brezi i ri e ka shëmbullin që duhet të ndjekim. Berthama është krijuar,Halili,Abazi,Gafuri janë pjesa e elitës intelektuale kombëtare në institucione të rëndësishme shtetërore,pas i ndjek Gentian Gaba,specialist i lartë i informatikës në Drejtorinë e Përgjithshme të Tatimeve në Tiranë,Petrit Pollo inxhinier ndërtimi në Aluizëm,. Ne më të moshuarit bëmë të pamundurën për të zënë një vend të merituar në piramidën e inteligjencës shqiptare por gjithnjë ishim të paragjykuar e të përjashtuar. U takon pasardhësve tanë që të shfrytëzojnë të gjitha hapësirat qeë në pervjetore të tjerë këtu tek shkolla -meme të vijnë e te përulen profesore,doktore,akademikë,politikanë e deputetë. Ne përshëndesim e inkurajojmë djemtë e vajzat tona që kanë mbaruar apo vazhdojnë shkollat në vende të ndryshme në Greqi,Kanada,Amerikë,Gjermani,Itali etj si Lulëzim Gërveshi,Diana Hallaçi,Elona Çelo,Sopot Gjini,Omers Bejko , Muhedin Krishti,Redjan Basha etj. Verejme që kemi akoma fusha pak të shkelura si në deget e artit e botes së sportit dhe krijimtarisë letrare,kështu kontributi i poeteve Iliaz Bobi e Balil Gjini me gjithe vlerat e krijimtarisë së tyre, të pasohen nga talentet letrare të shume nxënësve të cilët duhet të guxojnë për të daleë me vëllime poetike. Nga natyra lazaratasi ka një ndjesi të hollë,ne kemi sot mjeshtra të punës në dru ,allçi e gurë si Hasan Bejko,Xhemali Boci, Teki Dalani,Drini Difo,Loni Toti,Emin Bejko etj,por edhe këngëtar me të ardhme si Muhamet Brahimi,apo teërinj që ndjekin stërvitjet në futboll si Klodian Brahimi,Kadri Kazma,Ergest Skëndi etj. Le të shpresojmë që dhjetra fëmijë që vazhdojnë kurse informatike apo gjuhe të huaja etj,nesër do ti mbulojnë edhe keto fusha. Sado lart të ngjitemi syte le ti kthejmë pas tek kjo shkolle e cila është shtëpia jonë e përbashkët,që ruan brenda saj zërat,ëndrat,dëshirat dhe emocionet e secilit prej nesh. Ne besojmë se kjo çerdhe e mesimit dhe edukimit do të rije gjithnjë zgjuar duke pritur e përcjellë breza të tjerë të rinjsh e të rejash,që me kontributin e tyre që do të japin në tërë fushat e veprimtarisë ekonomiko-shoqerore,do ti risin asaj nderin,lavdine dhe krenarinë.

PERGATITI
Pertef Gaba
Njazi Mahmuti



NJE QIND VJET ARSIM SHQIP NE LAZARAT

Sot është një ndër ditët më të ndritura në historinë e Lazaratit, ditë në të cilën ne nderojmë dhe përulemi para atyre burrave që me përpjekjet e tyre bënë që Lazarati të ishte ndër te parët së bashku me qytetin e Gjirokastrës dhe Libohovës në mësimin dhe mbrojtjen e gjuhës shqipe.

Lufta dhe përpjekjet e Lazaratasve për arsim , dije dhe dituri kanë qënë të jashtzakonshme . Duke ju referuar fakteve gojore dhe të shkruara konstatojmë se Lazaratasit kanë qënë arsimdashës pamvarsisht kushteve të veshtira dhe reprezaljeve të rregjimeve të kohës ; duke shfrytezuar të gjitha mundësite dhe rrethanat
Sot është në këmbë por me rezik shëmbje KULLA e BOCE , me vlera të jashtzakonshme nga ana arkitekturore por edhe nga ana historike sepse kjo kullë ka shërbyer si shkolla me e vjetër e fshatit ; mendohet të ketë qënë shkollë para viteve 1734 . Ka mbetur gojë me gojë që kjo kullë ka qënë shkollë. Ne favor të këtij fakti flet kënga Lazaratase .

Moj kulla qereç bina
Ty fshati bërë të ka
Fshati mynasip e gjen
Të të bëjë mejtep për djem

(mejtep – turqisht shkollë )
Ka dhe gojdhana e vjersha që tregojnë se në këtë shkollë mësohej shqip me shkronja latine . Një moter i shkruan së motrës në Kalabri ku kishte emigruar nga Lazarati e kishte shkuar tek arbereshët , ku tregon islamizimin e fshatit :
Te marsha të keqen
Tu bëfsha kurban
Na hoqën pashkën
Na prunë bajram
Na hoqën të diel
Na prunë te xhuman.

Në shekullin e XVIII – XIX qeveria Turke ushtroi një presion të madh për mos përhapjen e gjuhës shqipe ;keshtu më 31 Maj 1779 Sulltan Abdyl Hamiti i II-të nxori ligjin në të cilin merej në mbrojtje nga ana e Turqisë kultura dhe gjuha Greke dhe se duhej luftuar gjuha shqipe , fëmijët e myslimanëve duhej të shkonin në shkollën e xhamisë ku mësohej turqisht, ndërsa fëmijët e të krishterë duhej të mesonin greqisht .
Në këto rethana të krijuara patriotet shqiptar të rilindjes kombëtare që organizuan ‘’Lidhjen e Prizerenit ,u përpoqën dhe brenda një kohe të shkurtër botuan 4 gramatika me alfabete të ndryshme për mësimin dhe përhapjen e gjuhës shqipe . Duke pare këtë realitet kisha Greke leshonte mallkime mbi gjuhën Shqipe , ndërsa qeveria turke ndalonte që në dogana të futeshin libra Shqip .
Të ndodhur para këtij fakti dhe dëshira që kishin për të mësuar disa djem nga Lazarati si Vahit Hiri , Lato Koli , Ali Aliko , Hamit Derxho , Ago Rabi , Hasan Jupi etj. shkuan në Dervician për të mësuar .
Por lufta e shqiptarve për arsim e dituri vazhdonte . Vatra të rëndësishme të përhapjes së gjuhës shqipe u bënë Teqetë Bektashiane në jugun e Shqiperisë . Në këtë kuadër edhe Teqeja e Zallit si një ndër teqetë më të medha në Jug të Shqipërise u bë vatra ku mësohej dhe përhapej gjuha Shqipe. Nga të dhënat e mara nga pleqtë dhe gjyshrit tanë konstatohet se një pjesë e Lazaratasve dinin të shkruanin në gjuhën shqipe para Kongresit të Manastirit.
Një gurë varri i gjetur në Lazarat në vitin 1973 që i përkiste dajkos së Zeqo Jupit mbante mbishkrimin në Tturqisht dhe shqip “”këtu është varosur Mirteza Qirko Varfaj vdekur në 1902 ,, .
Duke parë rolin e Teqese së Zallit në perhapjen e gjuhës Shqipe xhandarmeria Turke e Janines në vitin 1904 organizon bastisjen e teqesë por Sekretari i Prefektures Nexhip Aliu që kishte marë vesh për këtë operacion që do te organizohej, njoftoi në teqe fshehurazi dhe kjo e fundit natën i largoi librat dhe i strehoi në Lazarat ; kështu që Lazarati u bë jo vetëm strehues i librave shqip por edhe mbrojtes i tyre .
Nga të dhënat gojore të marë nga pleqtë e fshatit si Ali Aliko etj, tregojne se çeta e Çerçiz Topullit në vitin 1905 është strehuar për 15 ditë ne stanin e Alike dhe Bejke në Sopot . Mihal Grameno pjestar i kësaj çete gjatë kësaj kohe j’u ka mësuar djemve të Lazaratit gërmat e gjuhës Shqipe me abetaren e Stambollit si dhe u ka lënë disa libra midis tyre Qerbelanë e Naimit .
Në Korik të vitit 1908 qeveria e Xhon Turke shpalli lejimin e hapjes së shkollës shqipe Po në këtë vit, patriotet Gjirokastrit që hapën shkollen Drita ,, ; me kërkesën e burave të Lazaratit dërguan në Lazarat mësuesin atdhetar Asaf Voshtina i cili nxënësve që mesonin turqisht në mejtepin e fshatit , tani filloi tu mësonte shqip sidomos mbasdite . Ky mësues flinte në një dhomë të xhamisë ku fshatarët e mbanin me veshje dhe ushqime duke e bërë me radhë sipas familjeve . Në këtë shkollë që ka filluar në Nentor 1908 kanë mësuar të shkruajnë shqip disa nga bashkfshatarët tanë si Çelo Gjolleshi , Mestan Koçiu , Ali Mahmuti , Serjan Ahmeti , Riza Skëndi etj .
E tmeruar nga përhapja që mori mësimi shqip në te gjitha trevat Sqiptare qeveria Turke në vitin 1909 nxori Fermanin në të cilin ndalonte zhvillimin e mësimit të gjuhës shqipe në të gjithë teritorin e Shqiperise ; megjithkëtë në Lazarat vazhdoi të mësohej shqip në menyre të fshehtë gjer në Marsin e vitit 1913 kur Gjirokastra u pushtua nga forcat Greke . Prej vitit 1913 gjer në vitin 1915 forcat greke nuk lejuanmësimin e gjuhes Shqipe .
Në Tetor 1915 me largimin e forcave Greke, patriotet Shqiptar dhe pleqësia e Lazaratit rihapën shkollën e fshatit tani e tëra në gjuhën shqipe duke bërë dhe një orë italisht me mësues Tahir Bozgo nga Gjirokastra dhe mësues të italishtes arbereshin Sinjor Tozeli ku për të shkruar përdornin pllakat e grafitit dhe në fillim të vitit 1916 erdhën librat dhe fletoret e para për fëmijët . Po në vitin 1916 filluan të vinin edhe vajza në shkollë . Vetë ato me gojën e tyre tregonin për shoqet e klasës si Rasie Birbili , Mamude Krishti , Barie Gerveshi , Rabi Ahmeti , Lale Buzheri , Tajbe Derxho , Salo Gjini etj. , ndërsa nga djemte ishin Kasem Buzheri , Tafil Meci , Bexho Meci etj . ku mësohej matematikë , shkrim e folklore .
Kjo shkollë fillestare në gjuhën shqipe edhe me ikjen e Italianëve vazhdoi të funksiononte por jo rregullisht për arsye financiare dhe mungese mësuesi . Në vitin 1920 me bërjen e kongresit të Lushnjës dhe qeverisë Shqiptare shkolla filloi të normalizohej gradualisht . Po në këtë vit shkolla fillore e Lazaratit nisi në shkollën qytetëse të Gjirokastrës dhe nxënësit e parë janë : Muhedin Kreishti , Levzat Buci , Ismail Gaba , Rustem Skenderi, Sadik Boci, Kalem Derxho, Muhamet Gjolleshi , Velit Basha etj. shumë prej ketyre vazhduan edhe liceun po në Gjirokastër .
Në fillim te viteve 1930 – 40 numri i nxënesve u rit shumë dhe dy klasat e mejtepit nuk mund të përballonin dot , prandaj u bë domosdoshmeri ndërtimi i shkollës ‘’Baba Rexhepi ,, .
Nga dokumentat e gjetura në Arkivin e Shtetit gjer në vitin 1940 kanë punuar si mësues në Lazarat Z. Tahir Bozgo , Servet Zazo , Ahmet Idrizi , Mihal Peshkëzia , Eqerem Kallfa , Haki Kalo , Mufit e Fotini Jupi kontributin e të cilëve për arsimin shqip në Lazarat kujtohen me nderim e respekt nga të gjithë .
Me pushtimin fashist si dhe luftës Italo – Greke bëri që në Tetor 1940 shkolla ndërpreu aktivitetin dhe filloi përsëri në prill të vitit 1941 . Është për tu përmendur një fakt sa i guximshëm edhe patriotic ku në Tetor 1942 nxënësit e shkollës djem dhe vajza si Turabi Basha , Skendo Skendi , Paqyze Gjolleshi Fato Gaba , Hava Krishti , Maliq Basha etj. hoqën nga ballkoni dhe e grisën flamurin Italian fshehurazi sipas porosisë së dhënë nga mësuesi atdhetar Ahmet Idrizi dhe kënduan kengen : ‘’ O flamur të mbuloi zia , që kur erdhi Italia . Shumë ish nxënës të mësues Ahmet Idrizit kujtojnë me dhimbje fatin e tij tragjik kur dora komuniste e pushkaton mu para shtëpise së tij më 1943 . Ky martir i shërbeu shkollës kombëtare për 28 vjet .
Me pushtimin gjerman 1943 vazhdimi normal i shkollës bëhet i pa sigurt gjer në prill 1945 ku shkolla e fshatit tonë hapi përsëri dyert me një numer të madh nxënësish për arsye të mos funksionimit të shkollës për dy vjet me drejtor Vehap Muçon si dhe mësuese Hatixhe Kurti e Zurdi Fetahu me kurse pedagogjike . Në vitet në vijim erdhën mësues si Tolo Fidhi që kishte mbaruar normalen e Elbasanit si dhe Muntaz Peshkepia e Flamur Hoxha .
Në vitin 1950 drejton shkollen Osman Karalli dhe mësues qenë Nexhmi Çuni e Pandeli Shkokota të dy nga Libohova si dhe dy mësuese Aliqi Kavo e Nalo Gega . Në Nentor 1951 drejtor bëhet Galip Sinojmeri , ku bëhej mësim para dite dhe mbasdite .
I pari mësues nga fshati ynë ishte Hetm Aliko jo me arsim pedagogjik por i aftë nga ana praktike dhe metodike i cili filloi punë ne Janar 1952 ku para dite punonte me klasën e parë dhe mbasdite shkonte nëpër shtëpi për të luftuar analfabetizmin ; detyrë të cilën e krëu gjer në vitin 1956 duke u trasferuar në një punë tjetr .
Po në këtë vit numri i nxënësve i kaloi te 100 si dhe mësuesit ishin me kurse pedagogjike , por kjo gjëndje u kaperxye duke sjellë Drejtor shkolle Vangjel Nasto me shkollen normale si dhe mësues me pëdagogjike Ylbere Mezini e Pandeli Çavo .
Evenimenti më i rëndësishëm gjat kësaj periudhe ishte hapja e klasës se 5 –të në vitin 1952 - 53 në ciklin e lartë 7 – vjeçar me mësues Çelo Kalo e Mehmet Kokalari si dhe çdo klasë në fillore kishte mësuesin e vet . Në vitin 1954 – 55 vjen mësuesi i parë me institut 2 –vjeçar për Bio – Kimi, Dalip Jupi i cili një vit më von do të bëhej edhe drejtor shkolle të cilën do ta drejtonte gjer në vitin 1962 ; po në vitin 1960 – 61 fillon punë si mësues në Lazarat me arsim pedagogjik Muzafer Aliko .
Në vitin 1972 – 73 u diplomuan edhe mësueset e para si Hava Boci e Fatime Dalani të pasuara nga Arta Rabi e Bukuri Boci etj. Në këtë periudhë cikli i lartë i shkollës tetvjeçare ishte i kompletuar me arsimtarë me arsim përkatës .
Në vitet 1980 numri i nxënësve ariti në 613 duke punuar me turne ; 15 klasa para dite dhe 9 klasa mbas dite ( fillorja ) si dhe me një fuqi mësimore prej 30 mësuesish .
Nga dëshira e madhe që kishin për tu arsimuar shumë nxënës e nxëëse shkonin në shkollat e mesme si në Gjirokastër , Libohove , Dervician , Delvine Nivan etj . Komuniteti i Lazaratit kishte ngritur disa her zërin për ndërtimin dhe hapjen e njeë shkolle të mesme por kjo u bë realitet vetëm në vitin 1988 e cila vazhdon edhe sot por jo me profil bujqesor por e përgjithëshme .
Ne vitet 1990 – 92 kur filloi tranzicioni njerëz të pa përgjegjshem e pervers tentuan te dhunonin shkollën por barikada që i bënë mësuesit e veçanrisht mësues Muzafer Aliko dhe Zija Basha të cilët me sherqe flinin me radhë në shkollë. Për ngjarjet e dhimbëshme të vitit 1997 është për tu përmendur fakti se kur në të gjithë Shqipërinë u mbyllën shkollat për disa muaj në Lazarat u mbyll vetëm një muaj si dhe mësuesit nuk u lanë asnjë muaj pa rrogë në sajë të bashkpunimit të komunës me bisnesmenin fisnik Artan Gaba i cili vuri në dispozicion të ardhurat e tij për rogat e arsimtarve gjersa të funksiononte shteti . Ky akt fisnik dhe i madhërishem tregon se sa dëshironte ky i ri që shkolla të mos mbyllej .
Nga viti 1955 gjer në vitin 1972 nga shkolla e Lazaratit kane mbaruar 311 nxënës ; ndërsa nga viti 1972 gjer në vitin 2008 kanë mbaruar shkollën 8 – vjeçare 2543 nxënës .
Nga viti 1988 e gjer në vitin 2008 kanë mbaruar shkollën e mesme Muhamet Gjolleshi , ndërsa sot numri i mësuesve që punojnë në shkollën e Lazaratit është 38
Ndër dhe respekt për të gjithë drejtorët që drejtuan shkollen e Lazaratit por veçanrisht për të ndjerët Dalip Jupi e Siri Bozgo si dhe z. Dasho Gega e Braho Isaraj të cilët me dije kulturë e profesionalizëm drejtuan këtë shkolle pa përjashtuar drejtoret që kanë qëne nga fshati tonë ..
Të njëjtin respekt e nder për të gjithë ata mësues që me përkushtim e sakrifica , me dorën e tyre të ngrohtë , e qortimet dashamirëse mesuan dhe edukuan me dhjetra breza si Mehmet e Fadil Kokolari , Nefo Kale , Kristo Laboviti , Kolo Vito, Jani Zhako,
Spiro Naka ,Rakip Topulli, Tatjana Xheja , Leonidha Kaci , Yzeir Poshi , Parashqevi Flenxuri , Sido Ponde , Vasilika Shtaka , Eli Kuci , Vojsava Hasko , Agetina Bozgo , Liri Kore etj. si dhe të gjithë mësuesit Lazaratas .




Përgatitën
Hito Brahimi
Zija Basha
Hodo Çelo
Muzafer Aliko