Dita e Pavaresise

Eshte bere tradite ne Lazarat festimi i vecante i
dites se Pamvaresise ku spikatin dy moment: 1)
Parakalimi i 12 nxenesve qe simbolizojne 12
lazaratasit qe moren pjes ne ngritjen e flamurit ne
Vlore me 28 nentor 1912(kurse pjesa tjeter e burrave
luftonin per mbrojtjen e Janines ku vrane 9 luftetar),
te 12 me radhe puthin flamurin .2) Mbas puthjes
ceremoniale te flamurit shperblehen 15nxenesit me te
mire te vitit per te stimuluar dijen.

Per ty flamur
Njerëz të shquar të Lazaratit

NJERIU I KONTRIBUTEVE TË SHQUARA
Emra dhe figura të shquara atdhetare të Lazaratit e kanë ushtruar aktivitetin e tyre patriotic edhe jasht vendit me angazhim diplomatic në mbrojtje të interesave kombëtare, me përhapjen dhe mësimin e gjuhës shqipe në diasporë. Nje prej këtyre personaliteteve ishte AGO RABI . Agua u lind në Lazarat në vitin 1888. Babai I tij Rakip Rabi ka qënë një nga luftëtarët e çetave të Lazaratit në luftrat për liri dhe mbrojtjen e trojeve shqiptare. Ishte muhip bektashi I Baba Sulejmanit I Teqesë Hajderie të Gjirokastrës.Ambjenti atdhetar e fetar bektashi ndikoi tek personaliteti I tij dhe në shpirtin atdhetar, në urtësinë shpirtërore , pasurimin me virtute të mira njerëzore , në etjen për dituri, dhe pa veset e kohës, duke e bërë atë një personalitet me autoritet . Menjëherë mbas emigrimit në Amerikë u lidh me drejtuesit e e komunitetit shqiptar në Amerik si me Fan S Nolin, Sotir Pecin, Kristo Dakon, etj . Së bashku me mësueset Sevasti e Parashqevi Qiriazi u muar me hapjen e shkollave shqipe në radhët e komunitetit shqiptar atje. Mbas kompletimit me arsimim ju fut punës për hapjen e gazetave shqip si “Përparimi”, Imigranti” në Neë York ,Boston si dhe furnizonte me kronika nga aktivitetet e degëve të emigrantëve në shtete të ndryshme gazetën “Dielli” I shoqatës Vatra . Agua mbante dh lidhje ma atdheun dhe fshatin e tij Lazarat . U gëzua shumë kur mësoi së në Lazaret në 1915 mësuesi arbëresh Sinjore Tozeli kishte hapur shkollën shqipe . Në një lëtër që I dërgonte drejtorit të gazetës “Omonia “ që dilte në Gjirokastër greqisht më 1915-1916 , I shkruante: “ I nderuar , zoti Dilo ! Mora vesh se zotëria juaj botoni një gazetë në Gjirokastër greqisht. Meqënëse unë di greqishtë dhe jam nga Lazarati, ju lutem më dërgoni disa numra . Me këtë veprim ju I shërbeni vëllazërimit të krishterëve dhe muslimanëve , pamvarësisht kritikave të ish kajmekamit , e editorit të “Diellit “( Bahri Omarit )- ( Shënimi im ).
Pas luftës së parë botërore monarkitë fqinje dhe Italia mezi prisnin të zbatohej “traktati i fshehtë i Londrës” . Shqiptarët e Amerikës u organizuan në partitë politike Shqiptare. Drejtuesit dhe intelektualet patriot të këtyre partive përpiluan dhe I dërguan një “Promemorie” Presidentit të SH.B.A . Ëudro Ëillson 88 vjet më parë:
Boston Mas. U.S.A.4.5.1919
PROMEMORIE
Presidentit të Shteteve të Bashkuara të Amerikës Ëudro Ëillson.
I nderuari , zoti President! Duke qënë se së shpejti do të shkoni si përfaqësues I Amerikës fitimtare në konfrencën e Paqes ; duke q1ënëse Shqipëria është në rrezik nga një traktat për coptim nga fuqitë fqinje aleate ; duke qënë se ju kini dhënë deklarat që Vlora dhe krahinat për rreth mund ti mbeten Italisë : Kërkojmë nga Shkëlqesia Juaj që ta konsideroni edhe një herë këtë Deklaratë Tuajën , pasi pot ë marrë Vlorën dhe krahinat për rreth Italia atëherë Adriatiku bëhet liqen I mbyllur Italian dhe përsa I përket Vlorës sa mund të rrojë njeriu pa mushkri aq mund të jetojë Shqipëria pa Vlorën.
Kemi shpresë tek Shkëlqesia Juaj se do të mbrojë në atë konferencë të drejtën shqiptare .
Për Partitë Politike Shqiptare
K R Y E T A R I Kristo Dako.
F I N A N C I ER Rexhep Demi Filati
K O N T R O L L O R Ago Rakip Lazërati.
Presidenti Ë.Ëillson u deklaroi autoriteteve të emigracionit shqiptar me Fan S Nolin në krye ku bënte pjesë dhe Ago Rakip Lazërati se : “Shqiperia do të ketë një zë në këtë konferencë që ta mbrojë dhe ai zë jam unë”.
Pas formimit të qeverisë së Sulejman Delvinës , dalë nga kongresi I Lushnjës dhe pranimit të Shqipërisë në Lidhjen e Kombeve, Agua u kthye në atdhe më 1921. Ndjek me interes zhvillimet politike në vitet 1920-1924. Thirrjes së Nolit për pjesmarrje në administratë ju përgjegj : “ Rëndësi për mua ka që u bë
Shqipëria !”

Agua jetoi gjith kohën e Zogut në aktivitetin e tij privat jasht politikës . Përjetoi me dhëmbje pushtimin fashist të vendit dhe ishte për luftën çlirimtare. Ishte kundër politikës servile ndaj Titos që mbanin krerët e regjimit dhe këtë e shprehu haptas në popull me rastin e vizitës së Enverit në Beograd më 1946. Fjalëve të bukura për Titon të agjitatorit të Frontit ju përgjegj:-Po , mor po! I mirë është sërbi Tito , por për Shqipërinë është shejtan mulliri!.
Në vjashtë të vitit 1948 atdhetarin Ago Rabi e burgosin në burgun e Gjirokastrës se “nuk pagoi detyrimet dhe pas një viti lirohet I sëmurë në shtratin e vdekjes . Ai ato ditë ndroi jet në dhjetorin e vitit 1950 .Ky ishte shpërblimi që I dha regjimi këtij atdhetari të madh. Dhe më von regjimi nuk njohu apo nuk përmendi kurë kontributet e tj , vlerat e tij për atdheun në ato ditë të vështira të rezikut të shpërbëries.Agua u nda nga jeta duke marrë nderimet , respektin dhe vlerësimet e të gjithë bashkëfshatarëve ,po ashtu dhe të miqëvë dhe bashkëatdhetarëve të tij mes të cilëve punoi dhe jetoj.
Zia Basha


Eliaz Maliq Lazarati publicisti që s’pranoi të shkelte parimet për të bërë fituar ofiqe

Njeriu fisnik që s’bëri kompromise në jetë

Eliaz Maliq Lazarati, kështu e quajti veten kudo, për aq kohë sa jetoi e punoi. Kjo mjafton që ai të meritojë nderimin e brezave në Lazarat. Jeta e tij, megjithëse mjaft e shkurtër ishte intensive e produktive, sa nuk e teprojmë të deklarojmë se Iliaz Lazarati mbetet figura më e denjë dhe më e kompletuar ku përmblidhen virtytet më të mira të banorëve të fshatit tonë e më tej të zonës ku jetoi.

Historia e jetës
Ai u lind në vitin 1897 në familjen Bobi. I ati ishte luftëtar i çetave patriotike kundër andarteve greke në Lëkurës, anëtar i shoqërisë “Dora e zezë” që vepronte në atë kohë në Gjirokastër e që punonte për përhapjen e shkrimit shqip.
Çastet dramatike që kalonte vendi në fillim të viteve 1 900, por edhe edukimi në familje ndikuan fuqishëm në formimin e Iliazit. Mësoi të shkruajë dhe të lexojë shqip në familje, sepse në fshat kishte shkolle turke (Metepi). Në gjuhën e nënës lexoi Naimin dhe Çajupin. Mbas pushtimit të parë grek për arsye ekonomike si të gjithë largohen në Vlorë, ndërsa më vonë niset për në SHBA si emigrant.
Në Amerikë me gjithë se shumë i ri, bie në kontakt me figura të njohura të lëvizjes patriotike (në gjirin e shoqërisë “Vatra” dhe organizatave të tjera patriotike), që kishin anëtarë Fan Nolin, Sotir Peçin, Mihal Gramenon, mësueset Sevasti e Parashqevi Qiriazi, etj. I paisur me inteligjencë natyrale, mësoi në shkollat e atjeshme. Fitoi dije dhe kulturë që shumë shpejt do t’i vinin në shërbim të mëmëdheut me një aktivitet shumëplanësh Në prill1917 e mobilizojnë në ushtrinë amerikane (Lufta e Parë Botërore). Nga lufta doli i invalidizuar nga helmet që u përdoren pësoi infeksion kronik në mushkëri.
Me urrejtje për luften që nga fronti shkruan shkrimin e parë të tij për fitoren e shqiptarit Thoma Papa në një kampionat mundjeje në njësitë e ushtrise amerikane në Evropë. Nga Parisi bashkë me këtë publikim u bën thirie shqiptarëve që trimërinë, zgjuarsinë dhe forcën e tyre ta vënë në shërbim të Atdheut. Iliazi I shfaqi idetë e tij në shkrimet e shumta në revistat “ëerparimi”,”Imigranti”,etj.
Ai bëri përpjekie të mëdha që shoqëria “Vatra” të konsolidohej më shumë si organizatë patriotike. Ne seksionin e Vatrës, për pritjen dhe sistemimin e emigratëve shqiptarë luajti rol të madh në shtimin e antarësisë, lehtësimin e momentit të parë të emigrantëve që shkelnin për herë të parë Amerikën.
Në inisiativën që u morr në atë kohë “Jepni për nënën” priu me shembullin e tij dhe kontribuoi për mbledhjen e ndihmave të shumta që shërbenin për çështje të ndryshme në interes të Atdheut.

Publicistika
Ndërkohë që me shkrimet dhe punën e tij kërkonte bashkimin,unitetin, në gjirin e vatanit duke luftuar përçarjen dhe përçarësit.
Në një shkrim të tij kritikonte ashpër Faik Konicën për mendimet e shprehura në gazetën “Albania”. Në këtë shkrim thuhet “… Begu i Konicës në një nga numrat e “Albania” që botohet në Bruksel, për të cilën dhe për pak desh na u quajt “Hero i kombit”, deklaroi sheshit se: …që të bëhet Shqipëria një shtet më vete në gadishullin Ballkanik duhet që muhamedanët shqiptarë të bëhen të krishterë. Por duket sheshit se ja një akull për të mbajtur larg çështjes shqiptare disa muhamedanë fanatik e të pa djallëzuar. Po djallëzia i mbeti në valët e Adriatikut se Shqiptarët e mirë e kuptuan rrezikun dhe pa ndryshim feje u bashkuan dorë më dorë deri sa ngritën shqiponjën të valojë për gjithmonë, sa të jetë bota, gjer atje ku ka të drejtën të valojë…
- Jemi shumë të sigurtë që terë ata që u është mësuar goja edhe shpirti do t’i pergjigjen kthjelltazi. - Njeri në kishë tjetri në xhami, jemi vëllezer s’na ndajnë dot”.
Këto janë replikat e Iliaz Lazaratit ashtu si i ka menduar ai, shprehur me gjuhën e kulluar që përdorte në vitet e para të shekullit që lam pas. Shumë artikullshkrues të sotëm do ta admironin gjuhën, fjalorin, forcën artikuluese e zhbiruese të mendimit që pasqyrohet në çdo shkrim të tij.
…“Të mësojë shqiptari”, botuar në vitin 1916, Iliazi ju rikujton shqiptarëve se populli shqiptar s’e ka pushuar asnjëherë luftën për liri e flamur, por fqinjët lakmitar dhe të shiturit e brendshëm kanë futur “spicat e përçarjes”, fetare e krahinore. Shpëtimi i vendit s’vjen nga të huajt, por nga vet shqiptarët, thotë ai. Ne duhet të kemi miq, por jo ata që hiqen si miq, ai këshillon: “Në qoftëse neve do ta bëjmë punën në heshtje (humbje, vigjilence), “miqtë tanë” do të na marrin në dorë dhe përveç robërisë nuk ëndërrohet gjë tjetër. Atëherë druri i armikut do të lozë në kurrizin tonë gjer sa ne të zgjuhemi prej gjumit e të marrim frenat e Shqipërisë. Të jemi të bashkuar, duar me duar, duke u betuar se do të derdhim tërë fuqinë pasi intrigat e propagandat kundrejt nesh janë të panumurta. Të mos shohim ëndrra me sy hapet si në natën e madhe të Shëndreut” .
Shkrimet e Iliazit janë të shumta e më lart u përmendën disa nga thëniat më të spikatura.

Vlerësimi
Në sfondin e ndarjeve politike,shtresëzimeve politike ose pluralizmit të atyre viteve Iliaz Lazarati e gjen veten më të sigurtë në anën e shtresave të mesme dhe të varfra.
Në vitin 1921 kthehet në atdhe me disa patriotë të tjerë midis tyre dhe Veli Hashorva. Atë vit martohet dhe më vonë lind vajzën e tij të vetme, një fëmijë që lind bashkë me emrin Liri. Gjatë këtij qëndrimi njohu gjendjen ekonomike, shoqërore dhe politike të vendit. Ndërsa rradhit në anën e demokratëve. Në verën e 1923-it largohet përsëri nga vendi. Sëmundja nga e cila vuante kishte avancuar me shpejtësi, ishte kjo arsyeja që e mbajti larg lëvizjes së Fan Nolit në 1924, por ai e përcolli nga larg me urimin mirupafshim në Shqipërinë e lirë.
Me ardhjen e Zogut në pushtet edhe në emigracion u ndjenë përçarjet politike që depërtuan edhe tek vatranët. Duke dashur të kundërshtojë tendencën e një grupi të quajtur organizatorë për reformimin e degëve të Vatrës, me përkrahës të Zogut, debaton hapur me Konicën në 7 nëntorit 1925 me anë të një shkrimi, ku tregon se do të mbetet opozitar sikurse shumica e vatranëve.
Në qëndrimet e tij parimore, me karakterin e pastër e shumë të qëndrushëm kishte tërhequr admirimin e shqiptarëve jo vetëm të Amerikës, por edhe më gjerë. Këtë e trgon shtypi i kohës. Ja disa copëza nga gazetat e asaj periudhe:
“Besoj se të gjithë atdhetarët kanë dëgjuar emrin e atdhetarit të vërtetë z.Eliaz Maliq Lazarati. Zoti Eliaz është një djalë me ndjenja patriotike, me sjellie të mira dhe i urtë. Dimrin e shkuar pata fatin të jetoj me këtë zotëri një kohë të shkurtër po të lumtur, e cilla do të mbetet e paharruar. Fjalët e tij me gëzonin pa masë, se s’kish tjetër fjalë vetëm Shqipëri dhe tjetër jo. Çdo atdhetar që e njohu u hidhërua tepër me ikjen e zotrisë. Po hidhërimi më i madh për mua ishte se mu nda shoku i besës, që më thirri vëlla. Iliazi na la shëndenë. Ai zuri prap t’i shërbejë çështjes kombëtare duke qenë si mësonjës në klubin “Mali i Tomorit”
...E urojmë mikun tonë Eliaz Maliq Lazaratin ta shohim oficer në Shqipërinë e lirë duke i shërbyer flamurit madhështor të Skenderbeut…
Kështu e njihnin dhe e vlerësonin shqiptarët e vërtetë Iliazin tonë.
Pilot në ushtri, gazetar, mësonjeës, politikan, oficer i ushtrisë amerikane e mbi të gjitha një njeri human. Edhe shpirtin e falte për të tjerët. Janë të shumta urimet që mirrte dhe u dërgonte bashkatdhetarëve, në fund të çdo urimi përdorte shprehjen “në Shqipërinë e lirë”. Një djalë megjithëse në moshë të re kishte një formim të plotë, dashuri e vyrtyte duke bërë për vete këdo që e njohu dhe punoi me të.

Kthimi në vendlindje
“Shkoj pranë nënës Shqipëri dhe vajzës sime Liri”, kështu shkruan në pasaportën e tij në vjeshten e vitit1926 kur kthehet përgjithmonë në atdhe.
Me mbritjen në fshat, megjithëse i sëmurë ai përjetoi sikur lindi përsëri. Miqtë ngado e përshëndesnin ardhjen e tij. Presidenti i vendit Ahmet Zogu i kërkon shërbim për të kryer detyrën e prefektit të Gjirokastrës, që me mirësjellie dhe argumente shëndetësore e refuzoi. Vetëm kjo do të mjaftonte për të vlerësuar Iliaz Maliq Lazaratin. Një veprim i tillë zor se ndodh edhe sot, kërkesa që një opozitar të drejtojë si prefekt, por edhe refuzimi i postit nuk është më i pakët. Ishin vlerat, aftesitë, puna e bërë dhe qëndrimi patriotik i Iliazit që imponuan kërkesën.
Vitet që i mbetën i kaloi me njerëzit e tij duke ndjerë klimën dhe aromën jetëdhënëse të vendit të tij, duke vërtetuar rekomandimin e mjekut të tij në Amerike që i tha “nëse dëshiron të jetosh më shumë shko në Shqipëri se këtu i ke ditët të numuruara”. Shpirtin e tij fisnik e njohën përsa jetoi edhe bashkëfshatarët. Në defterët e tij lexohen ndihmat në të holla që jepte për të sëmurët, për të pastrehët që donin të ndërtonin diçka, për të varfërit, për jetimët, etj. Në një vend shkruan: ”Në Lazarat ka dhe jetimë, por këtë radhë ja bleva djalit të Bidos këtë kostum se ky është flori, ju do të rroni e do ta shikoni, Shqipëria po i lind trimat e saj”. Kështu tha ai kur ja dhuroi këtë veshje Muhamet Gjolleshës.
Lart në Malin e Sopotit duke pirë ujin e Picunarit nën erën e trëndelinës mbylli tepër i ri jetën e tij, pa ndarë nga dora krijime, shkrime e vjersha:
Vetullat e tua,/ hapur si piriri,/ Më lëndojnë mua,/ me hije vështrimi.
Faqet porsi mollë,/ buza trëndelinë / Dhe ti mes i hollë, / Që s’më le fuqi.
Lulet lot lëshojnë, / Jetën s’u harroj / Orët që shkuan, / do t’i adhuroj.
Kështu u shua njeriu më i mirë, më i formuar, atdhetari e kurajozi, i burrëruari që në fëmijëri. Eliazi dhe sot mbetet një shembull e model për brezat e rinj. U nda nga jeta vetëm 31 vjeç, por kujtimi që la pas, zemra e madhe dhe shpirti bujar kujtohen edhe sot me nderim nga të gjithë.
Sali Rabi
Mësues



Dhurata nxenesve me te mire ne diten e flamurit

Ja disa nga resurset natyrore të Lazaratit që mund të përdoren nga biznesi vendas

Lazarati: Vendi i thesareve të fjetura

Nga Prof.As.Dr. Halil Hallaçi

Si djalë i këtij fshati e ndiej për detyrim të evidentoj disa nga pasuritë minerale nëntokësore e sipërfaqësore të fshatit tim, Lazaratit. Të shkruash për resurset nëntokësore të një mikrozonë, nuk mund të shikosh atë të shkëputur nga pasuritë rajonale e më gjerë.
Mund të themi me plot të drejtë se edhe Lazarati është “ Vendi i thesareve të fjetura”. Lazarati shtrihet në krahun lindor të antiklinalit Mali i Gjerë, ka një gjatësi 43 km dhe gjerësi 8-12 km. Përfaqëson një reliev malor dhe mjaft të aksidentuar me kuotë maksimale 1 789 m. Në këtë zonë ku shtrihet edhe ky fshat gjenden resurse të njëjta me atë që përmban zona, por pasuri të veçanta të tij.
Nuk mund të lë pa përmendur vuajtjet e lazaratasve për ujë, në tërë historinë e tyre, në një kohë që në nëntoken e tyre janë fshehur e gjenden pasuri të mëdha ujore, që kërkojnë mendje, punë e investime të vetë komunitetit, por edhe vëmendje e mbështetje të madhe të organeve të pushtetit vendor e më gjerë.
Në zonën e fshatit dalin disa burime ujore. Ndër ta më i madhi aktualisht është ai i Sopotit, ku merret sasia më e madhe e ujit, një pjesë e konsiderueshme merret edhe nga depozitimet aluvionale të luginës së Drinosit. Në periudha të caktuara furnizimi bëhet edhe nga burimet e tjera, që janë burime sezonale dhe të lidhur drejtpërdrejt me rënien e rreshjeve.
Por a duhet të këtë gjithë këtë vuajtje fshati Lazarat për ujë ? Jo! Studimet e herëpashershme të kryera nga specialistë gjeologë në Gjirokastër si dhe specialistë të Shërbimit Gjeologjik Shqiptar tregojnë se kemi të bëjmë me disa basene ujëmbajtëse të grupuara, më të rëndësishmet janë:
Së pari; baseni ujëmbajtës i shkëmbinjëve karbonike të Malit të Gjerë, ku në kontekst ka pjesën e vet edhe Lazarati. Nga burimet më të njohur përmendim daljen e ujrave karstike të Viroit, Skotinisë, burimet e Dervicianit, burimi i Pusit, si dhe burime të tjera epikarstike si Sopoti etj. Përdorimi i metodave gjeofizike të kërkimit (Elektrometri e Tomografi elektrike) të kryera nga Qendra Gjeofizike Tiranë vitet e fundit, si dhe studimet gjatë vitit 2004 në zonën e Viroit, Burimit të Pusit, etj, tregojnë më së miri se kemi një vazhdimësi e lidhje të Skotinisë me Viroin, si e tillë një vazhdimësi që del në burimet e Dervicianit, mbulohet nga zallishtja e Përroit të Sopotit e Draçit dhe zgjatet në drejtim të Viroit. Kjo lidhet me një veprimtari intensive të tretejes së shkëmbinjve karbonike, krijimit të zgavrave nëntokësore e mbushjen me ujë nga shpati lindor i Malit të Gjerë.
Së dyti; sasira të konsiderueshme uji gjenden edhe në depozitimet aluviale të luginës së Drinosit. Sot ato furnizojnë qytetin e Gjirokastrës e vetë fshatin Lazarat. Këto janë burime që duhet të mbahen në konsideratë dhe nuk duhen neglizhuar, pasi kemi të bëjmë me një pasuri që natyra na i ka dhuruar.
Se treti; vlerësimi i Përroit të Sopotit e Draçit, përbën një nga rezervat ujore që duhet të vihet në qarkullim ekonomik. Në trajtimin e mësipërm treguam egzistencën e burimeve ujore në territorin e vetë fshatit, por problemi mund të shihet edhe më gjerë. Furnizimi me ujë nga magjistrali kryesor që do të furnizojë qytetin e Gjirokastrës nga burimet e Nepravishtës. Kjo do të kursente fondin e miratuar për furnizimin e Lazaratit me ujë nga fusha, e ky investim mund të përdoret për përmirësimin e infrastrukturës në fshat, për ndërtimin e depove kryesore dhe rrjetit shpërndarës. Në lidhje me përmirësimin e rrjetit të brendshëm kërkohet një trajtim i veçantë. Sot ka një mangësi serioze në rrjetin aktual të fshatit, e cila kërkon një evidentim të saktë të rrjetit egzistues, të hedhur në planimetritë përkatëse, shikim i shpërndarjes së sotme të ujit për të furnizuar çdo shtëpi, si dhe një vështrim prespektiv i zgjerimit të rrjetit të brendshëm.
Rrjeti i shpërndarjes është tejet i amortizuar dhe kërkon rikonstruktim total, duke parë prespektivën e zgjerimit të fshait. Duhet të mësohemi të punojmë me projekte dhe jo me thëien e popullit “shto ujë e shto miell”, përkaluar në këtë apo atë legjistlaturë. Kështu nuk mund të ecet.
Një nga pasuritë e vlefshme nëntokësore të Lazaratit janë gurët gërlelorë që rrethojnë fshatin e në mënyrë të veçantë gurët e Mushajadhës, ku me të drejtë studiuesit e gjeologjisë në Gjirokastër i kanë vlerësuar si gurë dekorativë. Vënia në qarkullim ekonomik me përmasa më të mëdha dhe jo sporadike do të ngrinte vlerat e këtij vendburimi me përmasa të rëndësishme. Vlen të përmendet se me gurët e zonës së Dervicianit e Mushajadhës janë shtruar të gjitha kalldrëmet e qytetit të Gjirokastrës dhe shtëpitë përreth.
Pasuri tjetër që duhet të vihet në dispozicion të biznesit vendas është shfrytëzimi me kriter i inerteve lumore dhe depozitave zallishtore, si në pjesën veriore të fshatit, ashtu dhe në krahun jugor të tij.
Guri gërqelor që ndodhet në territorin e fshatit plotëson parametrat për prodhimin e çimentos, kështu që bizneset lazaratase të bashkuara ose veç e veç duhet të vlerësojnë këtë pasuri që u ka dhuruar natyra dhe t’i kthejnë ato në dobi të bashëkfshatarëve. Mendimi për ngritjen e një fabrike çimentoje plotësohet dhe më mirë, se përveç gërqelorëve, në afërsi të tyre kemi dhe përhapjen e depozitimeve flishore të Draçit, ndërsa pjesa e gipseve e cila zë 3-5 % të të gjithë masës mund të merret nga diapiri i Kardhiqit.
Specialistët e gjeologjisë në Gjirokastër si dhe specialistët e Shërbimit Gjeologjik Shqiptar kanë vizion të qartë për këto probleme, ndaj e ndjejnë si detyrë të kontribojnë për t’i vënë në qarkullim, këto resurse të cilat sa janë gërvishur. Kërkesat e sotme duan një vlerësim të ndikimit në mjedis për të gjitha këto minerale që mund të shfrtyëzohen. Kjo kërkon lidhje të ngushta me degën rajonale të mjedisit në Gjirokastër, e cila e ka nën juridiksionin e saj.
Ndërsa një mendim që duhet të vlerësohet në të ardhmen është dhe shfrytëzimi më i mirë i strukturës antiklinale të Malit të Gjerë, lidhja e pjesës lindore më atë perëndimore dhe lidhja e saj me zonën turistike të Sarandës, që është një nga perlat e natyrës shqiptare. Përmirësimet në infrastrukturë do të nxirrnin si nevoje ndoshta idenë e hapjes së një tuneli nga pozicioni më i përshtatshëm aktual në pjesën jugore të varrezave të fshatit (në fundin e Rrathëve në drejtim të Delvinës). Kjo veç lidhjes më të shkurtër rrugore, do të vinte në efiçencë edhe rezervat ujore të basenit të Malit të Gjerë, jo vetëm për ujë komunal, por ndoshta dhe në ndërtimin e veprave hidroenergjitike. Kjo lidhje do të krijonte një metropol të fuqishëm jugor Gjirokastër- Delvinë-Sarandë, ku rruga do matej me minuta për qarkullimin e mjeteve, turistëve, mallrave, duke e kthyer edhe portin detar të Sarandës, në një port të fuqishëm. Por kjo mbetet një ide e hedhur që duhet riparë e sigurisht kërkon studime më të thella në të ardhmen.
Në këtë artikull paraqetëm disa nga pasuritë minerale, të zonës së fshatit, por ka edhe pasuri të tjera të cilat do të trajtohen me kompetencë nga specialistët përkats, të cilët nuk i mungojnë Lazaratit.
Idetë e hedhura më lart veç vlerave ekonomike, kanë dhe vlera didaktike, të cilat mësuesit e gjeografisë të shkollës së mesme të bashkuar “Muhamet Gjollesha” duhet t’i shfrytëzojnë. Një nga aspektet që mund të përmendet është zhvillimi i formave karstike sipërfaqësore dhe nëntokësore që janë në gjithë larminë e tyre, kanionet e bukura të Kokojanit, Gjokanës, Goricave të Matushit, etj., që kanë vlerat e tyre, në kompleks përbëjnë zanafillën e eokosistemeve interesante karstike.
Koha sot, edhe në prespektivë kërkon ngë ornganet e pushtetit vendor të zonës, zgjidhjen e problemeve të shumta e komplekse për vënien në qarkullim ekonomik të resurseve që natyra na ka dhuruar. Me punën e gjithë komunitetit, me ndihmën e bijëve e bijave të Lazaratit brenda dhe jashtë vendit, Lazarati do të përparojë dhe do të përqafojë idetë e reja për një jetë më të mirë duke shfrytëzuar edhe pasuritë që zotëron.